Năm 2020 theo lịch âm là năm Canh Tý (황금쥐띠 경자년, 庚子年). Đây là năm của chú chuột “nhỏ nhưng có võ” – luôn nhanh nhẹn, khôn lanh nên là biểu tượng cho may mắn, tài lộc, làm ăn phát đạt.

Trong 12 con giáp, Chuột chính là con vật đứng đầu. Nhân dịp đầu năm mới, hãy thử tìm hiểu về sự khác biệt trong danh sách 12 con giáp ở Hàn Quốc và Việt Nam nhé!

Danh sách 12 con giáp các nước

12 Con giáp là một hệ thống thứ tự 12 con vật được đánh số thành chu kỳ được dùng tại các nước có nền văn hóa Á Đông như: Trung Quốc, Việt Nam, Hàn Quốc, Nhật Bản.

Người Việt hay đọc tắt 12 con giáp là: Tí, Sửu, Dần, Mão, Thìn, Tị, Ngọ, Mùi, Thân, Dậu, Tuất, Hợi.

Mười hai con giáp của Trung Quốc là : Chuột, Bò, Hổ, Thỏ, Rồng, Rắn, Ngựa, Dê, Khỉ, Gà trống, Chó và Lợn.

Mười hai con giáp của người Nhật Bản là: nezumi (chuột), ushi (bò), tora (hổ), usagi (thỏ), ryu (rồng), haebi (rắn), uma (ngựa), hitsuji (cừu), saru (khỉ), tori (gà), inu (chó), inoshishi (lợn rừng).

Mười hai con giáp trong tiếng Hàn là:

1. Tý – 자 – con chuột – 쥐
2. Sửu – 축 – con trâu – 소
3. Dần – 인 – con hổ – 호랑이
4. Mão – 묘 – con mèo (con thỏ)-고양이 (토끼)
5. Thìn – 진 – con rồng – 용
6. Tỵ – 사 – con rắn – 뱀

7. Ngọ – 오 – con ngựa – 말
8. Mùi – 미 – con dê (con cừu) – 염소 (양)
9. Thân- 신 – con khỉ – 원숭이
10. Dậu – 유 – con gà – 닭
11. Tuất – 술 – con chó – 개
12. Hợi – 해 – con lợn – 돼지

Ngoài 12 con giáp – tức thập nhị chi, người Hàn cũng tính thập can:

Giáp – 갑
Ất – 을
Bính – 병
Đinh – 정
Mậu – 무
Kỷ – 기
Canh – 경
Tân – 신
Nhâm – 임
Quý – 계

Tại sao lại thay Thỏ bằng Mèo?

Qua danh sách trên, có thể thấy một số điểm khác biệt lý thú như:

– 12 con giáp ở Hàn Quốc và Trung Quốc giống nhau hoàn toàn
– Ở Việt Nam thì Sửu là Trâu, nhưng Hàn Quốc và Nhật Bản là Bò
– Ở Việt Nam thì Mão là Mèo, nhưng Hàn Quốc và Nhật Bản là Thỏ
– Ở Việt Nam thì Mùi là Dê, nhưng Hàn Quốc và Nhật Bản là Cừu.
– Hợi ở Việt Nam và Hàn Quốc là Lợn,nhưng ở Nhật Bản là Lợn Rừng

Nói chung, sự khác biệt trong bộ 12 con giáp là chuyện khó truy cứu được nguồn gốc.

Cắt nghĩa sự thay Thỏ bằng Mèo có ý kiến cho là do địa chi Mão/Mẹo có âm tương cận với âm mèo. Hay xét về mặt ngữ âm, các nhà ngôn ngữ học xác định rằng nguyên âm e (của Mèo/Mẹo) cổ hơn nguyên âm a (của Mão) như hè/hạ, xe/xa, mè/ma, chè/trà… Do đó người Việt gán con mèo cho địa chi Mão.

Lại có người cho rằng, đối với người Việt, con mèo là con vật gần gũi và có ích (bắt chuột) hơn là con Thỏ – chỉ nuôi để ăn thịt, còn thỏ hoang lại phá hoại hoa màu, rau củ… Do được quý trọng và gần gũi với người, mèo được chọn đưa vào bộ 12 con giáp cũng như đưa vào thành ngữ, tục ngữ, ca dao nhiều hơn là thỏ.

Lại có ý kiến biện giải khác: Thỏ là vật gặm nhấm. Trong 12 con giáp, loài gặm nhấm đã có chuột đại biểu nên đưa mèo thay thỏ để các loài vật trong 12 con giáp bao gồm đủ các chủng loài khác nhau.

Tại sao con Chuột luôn đứng đầu?

Về thứ tự trước sau của 12 con giáp trong thập nhị chi theo lời tục truyền là do căn cứ vào tập tính “bản năng gốc” của loài vật mà định ra. Cụ thể là:

– Tí (23-1 giờ): Chuột hoạt động kiếm ăn mạnh;
– Sửu (1-3 giờ): Trâu đang nhai lại một cách nhàn nhã thoải mái nhất;
– Dần (3-5 giờ): Hổ hung hãn nhất vào giờ này;
– Mão (5-7 giờ): Thỏ (Việt Nam: Mèo): Lúc trăng (thỏ ngọc) còn chiếu sáng;
– Thìn (7-9 giờ): Lúc đàn rồng làm mưa (quần long hành vũ);

– Tị (9-11 giờ): Lúc rắn không hại người (Dị bản: Lúc rắn đang rời hang);
– Ngọ (11-13 giờ): Ngựa có dương tính cao, lúc đúng ngọ này các loài vật đều nằm nghỉ, riêng ngựa vẫn đứng;
– Mùi (13-15 giờ): Lúc dê ăn cỏ và thường tiểu tiện;
– Thân (15-17 giờ): Lúc khỉ linh hoạt nhất;
– Dậu (17-19 giờ): Lúc gà lên chuồng;
– Tuất (19-21 giờ): Lúc chó tỉnh táo để trông nhà;
– Hợi (21-23 giờ): Lúc lợn ngủ say nhất.

Ngoài sự lý giải trên đây, trong dân gian có nhiều truyện cổ lý thú giải thích lý do tại sao lại có trật tự trước sau của 12 con giáp trong “Thập nhị địa chi”.

Ngọc hoàng Thượng đế mở hội trên thiên đình và ban lệnh con vật nào đến nơi trước sẽ được ưu tiên dự vào danh mục Thập nhị địa chi của niên lịch.

Vào ngày đi dự cuộc đua, Chuột đã gặp Bò. Chuột nghĩ rằng “Bò là con vật khỏe nhất, nhanh nhất” nên liền nghĩ ra mưu đánh lừa Bò. Chuột hỏi Bò muốn nghe mình hát không. Bò khoái chí bảo rằng mình rất thích. Chuột há miệng nhưng chẳng hát hò gì, rồi hỏi Bò: “Nghe hay không?”. Bò thật thà đáp: “Xin lỗi anh Chuột, tôi chẳng nghe gì cả”.

Chuột bảo Bò hãy cho mình leo lên lưng để hát, có vậy Bò mới nghe rõ lời ca. Bò đồng ý. Chẳng bao lâu, Bò đã đi đến gần đích và cũng chẳng để ý việc Chuột ngồi trên lưng. Đùng một cái, Chuột phóng đến đích trước và chiếm vị trí kẻ về nhất. Bò xếp hạng hai và tiếp đó là các con vật còn lại.

XEM THÊM: