“Đi tìm Gia đình bị Ly tán” của đài KBS – Nỗi đau nào hơn nỗi đau chia lìa vì chiến tranh?

33 năm sau ngày Bắc Hàn phát động cuộc chiến huynh đệ tương tàn (25/6/1950), đài truyền hình quốc gia Hàn Quốc (KBS) đã làm một chương trình truyền hình mang tên Đi tìm Gia đình Ly tán (tên tiếng Hàn là 이산가족을 찾습니다, tiếng Anh là Finding Dispersed Families).

Chương trình nằm trong Chiến dịch Đoàn tụ 10 triệu Gia đình Ly tán (Campaign to Reunite Ten Million Divided Families). Dự định ban đầu của KBS sẽ phát sóng trực tiếp toàn quốc trong thời lượng 1 giờ 45 phút (105 phút) của ngày 30/6/1983, nhưng những diễn biến không lường trước đã đưa chương trình trở thành cầu truyền hình nhân đạo với những kỷ lục vô tiền khoáng hậu!

Ba thập kỷ là một quãng thời gian đủ dài để những đứa trẻ sinh ra trong giai đoạn Chiến tranh Hàn Quốc 1950-1953 trở thành một người trưởng thành. Từng đó thời gian đủ để biến một người từ thanh niên trở thành một người ông người bà. Và rất nhiều người đã trở về với thế giới bên kia trước khi có cơ hội gặp lại người thân…

Sự ra đời của cầu truyền hình Gia đình Ly tán

Chiến tranh Hàn Quốc (còn được gọi là Chiến tranh Triều Tiên hay với nhiều cái tên khác), cuộc chiến xuất phát từ xung đột ý thức hệ giữa phe cộng sản (Bắc Hàn) và phe tư bản (Nam Hàn) tạm dừng từ ngày 27/7/1953 cho đến tận hôm nay.

Chỉ trong vòng 3 năm ngắn ngủi, cuộc chiến này đã lấy đi sinh mạng của hơn 4 triệu người. Cùng với đó là hơn 100 ngàn đứa trẻ bị mồ côi, và hơn 10 triệu gia đình bị ly tán.

Cho đến trước những năm 1970, kinh tế Hàn Quốc vẫn còn trong tình trạng đói nghèo và cách Bắc Hàn một khoảng rất xa. Vì thế không một ý tưởng về chương trình đoàn tụ nào được xây dựng. Phải đến thời kỳ Park Chung Hee lên nắm chính quyền và xây dựng kinh tế, khi mà kinh tế Hàn Quốc tiệm cận với Bắc Hàn, Hàn Quốc mới có điều kiện để nghĩ về các chương trình đoàn tụ dành cho những gia đình bị chia lìa vì chiến tranh…

Như đã nói trong phần giới thiệu, nằm trong chiến dịch đoàn tụ 10 triệu gia đình ly bị ly tán, đài KBS chỉ định thực hiện cầu truyền hình trực tiếp với thời lượng 105 phút. Tuy nhiên sự thành công ngoài mong đợi của nó, cùng với những khát khao đến cháy bỏng của những người thân trong những gia đình bị chia cắt vì chiến tranh đã khiến chương trình kéo dài tưởng như vô tận!

Tài liệu lưu trữ của đài KBS về chương trình truyền hình Gia đình Ly tán. Xem trọn vẹn 463 clip tại đây.

Ngay trong ngày 30/6/1983 (thứ Năm), ngày đầu tiên phát sóng của cầu truyền hình, có 100 gia đình ly tán đã được sum họp. Cũng từ ngày hôm đó cho đến ngày 14/11/1983, liên tục trong 138 ngày, trung bình có hơn 60 ngàn cuộc gọi về đài KBS để xin được tham gia. Như thế là chưa đủ, hàng trăm ngàn người ùn ùn kéo nhau đến trụ sở đài KBS xếp hàng để chờ được tham gia cầu truyền hình, để mong tìm lại cha mẹ và anh em đã lưu lạc trong lúc chạy loạn…

Cầu truyền hình nhân đạo

Trong số 100.952 người đăng ký tham gia cầu truyền hình của KBS, có 53.536 trường hợp được phát sóng trực tiếp. Và cùng với đó là 10.189 gia đình được đoàn tụ. Con số này là vô cùng nhỏ so với mục tiêu của chiến dịch 10 triệu gia đình. Nhưng những giá trị mà đài truyền hình KBS mang lại thông qua chương trình dành cho những gia đình cắt vì chiến tranh đã vượt quá những gì mà đài KBS có thể hình dung ra.

Gia đình Ly tán không chỉ mang đến niềm hy vọng cho những người vợ lạc chồng, người con lạc cha mẹ, người em lạc chị. Mỗi giây phút sum vầy thông qua truyền hình đã lấy đi không chỉ nước mắt hạnh phúc của những người trong cuộc, hàng triệu người xem cũng đã không còn cầm được nước mắt. Sự lan toả từ nỗi đau mất mát vì chiến tranh loạn lạc và sự sum vầy hạnh phúc đến vô bờ ấy từ quốc gia Đông Á nhỏ bé đã đánh thức cả thế giới về giá trị của hoà bình.

Có nỗi đau nào đau bằng sự chia lìa mất mát vì chiến tranh? Có niềm vui nào so bằng sự đoàn tụ với gia đình sau hàng thập kỷ loạn lạc? Những cung bậc cảm xúc ấy, hơn bất cứ ai hết, Gia đình Ly tán của đài KBS đã truyền tải trọn vẹn và thấm thía tới toàn nhân loại.

Tài liệu lưu trữ của đài KBS về chương trình truyền hình Gia đình Ly tán. Xem trọn vẹn 463 clip tại đây.

Quảng trường Yeouido và tấm lòng của quốc dân

Để hồi tưởng về chương trình Gia đình Ly tán, bên cạnh những giọt nước mắt của người tham gia truyền hình là sự ấn tượng đến ám ảnh về những gì xảy ra xung quanh khu vực đài KBS ở Yeouido: Hơn 100 ngàn thông điệp tìm người thân được viết trên những tấm bìa, những mảnh vải giăng kín quảng trường Yeouido, treo kín 4 bức tường đá của đài KBS!

Hàng triệu người kể cả không đăng ký hoặc không được tham gia cầu truyền hình này đều đổ về Yeouido và lưu lại đó trong suốt 138 ngày. Người ta nhìn thấy ở khuôn viên KBS sự hy vọng vô cùng lớn lao để hàn gắn nỗi đau mất mát của mình. Song song với những người được lên truyền hình, không ít các gia đình ly tán đã gặp lại nhau thông qua những mảnh giấy với những nội dung nhận dạng sơ sài còn đọng trong trí nhớ sau 3 thập kỷ.

Từ đây, huyền thoại về những tấm lòng của quốc dân ra đời, để biết rằng càng trong khó khăn người ta càng yêu thương đùm bọc lấy nhau thay vì giành phần hơn về mình.

Trong hơn 100 ngàn tấm thông điệp dán trên quảng trường Yeouido và những bức tường của đài KBS ấy, tuyệt nhiên không một cái nào đè lên cái nào. Ai cũng biết rằng không chỉ riêng mình đến đây với nỗi đau. Vì thế, khi không gian ở quảng trường và những khu vực phía dưới hết chỗ, người đến sau thay vì dán đè lên những tấm bảng cũ thì tìm cách dán lên cao hơn lên xa hơn, miễn là có chỗ để dán và không che đi của người khác.

138 ngày cầu truyền hình ấy không chỉ có những ngày nắng nóng, đặc biệt là những ngày đầu tháng 7 mưa mùa hạ thường đổ về bất chợt. Nhưng không ai phải một mình chịu cảnh nhoè chữ vì nước mưa. Những tấm bạt lớn được kéo đến hòng hạn chế tối đa sự hư hỏng.

Và còn gì nữa? Để che mưa nắng, giữ gìn sức khoẻ và vệ sinh cho những gia đình ly tán tập trung ở Yeouido, một ngân hàng được trưng dụng tạm thời để dựng lán nghỉ ngơi, và rất nhiều đoàn tình nguyện trên khắp toàn quốc được cử đến để chăm sóc biển người tập trung nơi đây. Cùng với đó là vô số thực phẩm và hoa quả được các tiểu thương từ khắp toàn quốc gửi tặng cho đồng bào của mình ở Yeouido.

Sự lan toả từ cầu truyền hình Gia đình Ly tán

Để phục vụ cho chương trình phát sóng trực tiếp liên tục trên toàn quốc, đài KBS ở Seoul đã kết hợp với 8 đài truyền hình địa phương ở Busan, Daegu, Daejeon, Gwangju, Chuncheon, Chungju, Gangneung, Jeju. Nhờ trạm kết nối này mà rất nhiều gia đình bị chia cắt vì chiến tranh đã không phải lên tận Seoul để xác thực qua sóng truyền hình.

Rất nhanh chóng sau đó, qua các hãng thông tấn quốc tế AP (Associated Press) và UPI (United Press International) ở Hàn Quốc, sự kết nối đã vượt ra khỏi phạm vi quốc gia. Các đài truyền hình quốc tế cũng bắt đầu kết nối với KBS để giúp những gia đình ly tán vì chiến tranh Nam – Bắc Hàn trên toàn thế giới cũng có cơ hội gặp lại người thân ở Hàn Quốc. Bắt đầu từ đài ABC của Mỹ, rồi tới đài NHK ở Nhật… tổng cộng có 67 hãng thông tấn từ 22 quốc gia đã tham gia cầu truyền hình này.

Cần biết rằng phía Bắc Hàn không cho phép người dân của mình tham gia cầu truyền hình này. Do đó, những gia đình ly tán hầu như chỉ có cơ hội đoàn tụ với người thân ở Hàn Quốc hoặc trên toàn thế giới ngoài Bắc Hàn. Đây cũng là lý do vì sao số lượng gia đình đoàn tụ ít hơn rất nhiều so với con số kỳ vọng, bởi đại đa số các gia đình bị chia cắt khi chạy loạn từ Bắc xuống Nam.

Những con số và kỷ lục của KBS

Có rất nhiều kỷ lục do KBS thiết lập nên và vẫn đang nắm giữ thông qua cầu truyền hình Gia đình Ly tán. Ở trong nước, cho đến nay, Gia đình Ly tán vẫn giữ kỷ lục quốc gia về thời lượng dài nhất, tỉ suất người xem cao nhất và tỉ lệ người tham gia nhiều nhất trong một chương trình truyền hình.

Đối với thế giới, di sản mà KBS để lại đã được UNESCO vinh danh là Di sản Ký ức Nhân loại (UNESCO Memory of the World) với danh sách kỷ lục đầy đủ được lưu trữ tại đây. Bên cạnh đó là một vài kỷ lục thế giới khác:

– Chương trình truyền hình đầu tiên và có quy mô nhất thế giới về tìm lại gia đình ly tán sau chiến tranh.

– Đài truyền hình đầu tiên trên thế giới nhận giải thưởng Gold Mercury International Ad Honorem Award từ Gold Mercury International tại hội nghị lần thứ 24 diễn ra ở nước cộng hoà Gabon thuộc châu Phi (The 24th Gold Mercury International Peace and Cooperation Conference). Gold Mercury International là một tổ chức hoà bình không biên giới, chuyên đảm trách việc trao tặng giải thưởng cho những cá nhân và tổ chức có đóng góp lớn vì nền hoà bình thế giới. Trước KBS chưa có tiền lệ về việc trao giải thưởng này cho một đài truyền hình.

Những di sản để lại của KBS

Cầu truyền hình Gia đình Ly tán của đài KBS là bản hùng ca bi tráng chưa từng có trong lịch sử truyền hình của nhân loại. Với 138 ngày thực hiện, KBS đã lấy đi biết bao nhiêu nước mắt của không chỉ người dân Hàn Quốc mà hàng chục triệu nhân loại, những ai được trực tiếp theo dõi chương trình.

Không phải KBS, mà chính những niềm vui hay nỗi đau của những người tham gia truyền hình đã cho thấy mức độ tàn ác mà chiến tranh gây ra. Hay nói cách khác, KBS chính là cầu nối, là chất xúc tác để cho nhân loại hiểu rằng hoà bình quý giá biết bao nhiêu.

Rất nhiều quốc gia có chiến tranh và có ly tán, nhưng chưa từng có quốc gia nào chia sẻ nỗi đau thương mất mát vì chiến tranh và niềm vui đoàn tụ như cách mà KBS đã làm. KBS đã cho thấy lần đầu tiên trên thế giới, truyền hình có ảnh hưởng thế nào đến sự đoàn tụ gia đình vì chiến tranh và sự hàn gắn những vết thương này.

Từng thước phim trong chương trình Gia đình Ly tán của đài KBS và tất cả những gì đã diễn ra trên quảng trường Yeouido trong 138 ngày năm 1983 là những bài học lịch sử sống động về cuộc chiến tranh Nam – Bắc Hàn mà không sách giáo khoa nào có thể diễn tả hết. Bài học ấy, dành cho chính những người đã đi qua chiến tranh và mất mát, và dành cho cả những thế hệ sau chiến tranh, biết trân trọng hơn sự hoà bình.

Với vai trò và giá trị đã mang lại thông qua cầu truyền hình Gia đình Ly tán, đài KBS sau này còn đóng vai trò là cầu nối quan trọng trong các chương trình đoàn tụ gia đình ly tán chính thức giữa hai miền Bắc – Nam Hàn.

BẠN CÓ BIẾT: 60% người Hàn Quốc qua đời trước khi được đoàn tụ với gia đình ở Bắc Hàn