Ngày 25/10/2021 ông Lee Jae Myung (이재명) đã tuyên bố từ chức tỉnh trưởng tỉnh Gyeonggi để tập trung tranh cử Tổng thống Hàn Quốc vào năm sau.
Theo kết quả được công bố ngày 10/10/2021, ông Lee Jae Myung giành được 50.3% phiếu bầu, vượt qua cựu thủ tướng Lee Nak Yon (이낙연) ở vị trí thứ hai với 39.1% phiếu ủng hộ.
Với kết quả này, ông Lee Jae Myung đã giành chiến thắng sau 3 vòng bỏ phiếu và chính thức trở thành ứng viên tổng thống của Đảng Dân chủ (DP) cầm quyền ở Hàn Quốc.
Xuất thân từ tầng lớp “thìa đất”
Ông Lee Jae Myung sinh năm 1960 trong một gia đình nông dân nghèo, mẹ là công nhân vệ sinh đường phố ở thành phố Andong, tỉnh Gyeongbuk (경상북도 안동시).
Mẹ ông không có thời gian để nhớ ngày sinh của con, vậy là đến khi đăng ký nhập học tiểu học, ông phải tìm một thầy bói nhờ đặt ngày sinh mới cho mình là 23/10 âm lịch.
Học xong tiểu học, gia đình không đủ tiền cho đi học tiếp, ông phải đi làm tại một nhà máy ở thành phố Seongnam (경기도 성남시). Nếu có ngày nghỉ cũng phải giúp cha đẩy xe nhặt phế liệu.
Vậy một người nghèo đến nỗi “chẳng có thìa đất mà ngậm” như tỉnh trưởng Lee Jae Myung đã vào đại học bằng cách nào? Rất may là ở Hàn Quốc có chế độ thi đánh giá năng lực (검정고시).
Hàn Quốc có những lớp học bổ túc miễn phí dành cho người không có tiền bạc hoặc thời gian đi học ở các trường học chính quy. Lee Jae Myung cũng tham gia những lớp học như thế này và sau đó tốt nghiệp cấp 3, nhận học bổng vào khoa Luật đại học Chungang ở thủ đô Seoul năm 1986.
Sau khi tốt nghiệp khoa Luật đại học Chungang, ông đỗ kỳ thi Tư pháp, trở thành luật sư. Khi học tại Học viện Tư pháp, ông có cơ hội được nghe cựu Tổng thống Roh Moo Hyun thuyết giảng, quyết định bước vào con đường luật sư nhân quyền và lao động.
Sau đó, ông dấn thân vào chính trị, được đảng Dân chủ Đồng hành tiến cử tranh cử ghế nghị sĩ Quốc hội nhưng thất bại. Thay vào đó, ông đắc cử chức Thị trưởng Seongnam, bắt đầu có chỗ đứng trên con đường quan lộ.
Đặc biệt, khi xảy ra vụ luận tội cựu Tổng thống Park Geun Hye, ông Lee đã có nhiều phát ngôn thẳng thắn, thu hút được sự ủng hộ lớn của dư luận.
Trên đà ủng hộ đó, ông đã cạnh tranh với Tổng thống Moon Jae In trong cuộc chạy đua ứng cử viên Tổng thống năm 2017. Mặc dù thất bại trong cuộc đua này, nhưng ông lại đắc cử chức Tỉnh trưởng Gyeonggi vào năm 2018.
Lee Jae Myung rất được lòng giới trẻ Hàn Quốc vì là biểu tượng cho sự thành công của một “thìa đất” (흙수저). “Nghèo khổ” dường như đã trở thành một tài sản, một vũ khí chính trị của ông Lee. Ông từng phát biểu:
“흙수저 비주류지만 위기를 기회로 바꾸며 성과를 만들어 온 이재명이야말로 위기의 대한민국을 희망민국으로 바꿀 수 있다”(1일 출마선언문)
“Dù là thìa đất, nhưng nếu biết biến nguy cơ thành cơ hội thì có thể thành công, và tôi sẽ là người biến Hàn Quốc nguy cơ thành Hàn Quốc đầy hy vọng.”
Trên cương vị Tỉnh trưởng, ông Lee đã xúc tiến mạnh mẽ các bài toán lớn như “thu nhập cơ bản”, “nhà ở cơ bản”, có lúc mâu thuẫn với cơ quan tài chính của Chính phủ trung ương. Tiêu biểu là việc ông Lee chủ trương rằng phải hỗ trợ khẩn cấp toàn dân khắc phục khủng hoảng COVID-19.
Một số chuyên gia chính trị cho rằng Lee Jae Myung là một người theo chủ nghĩa dân túy và e ngại ông có thể chi quá nhiều tiền cho chương trình thu nhập cơ bản phổ cập vốn sẽ làm tổn hại nghiêm trọng đến tính lành mạnh tài khóa của quốc gia.
Chính trị gia nói thẳng
Sinh ra là tầng lớp “thìa đất”, con đường chính trị của Lee Jae Myung gặp nhiều chông gai nhưng được nhiều người dân Hàn Quốc ủng hộ, với những thông điệp rõ ràng và các chính sách kinh tế cấp tiến, trong đó có đề xuất mức thu nhập cơ bản chung.
Ông Lee được người dân Hàn Quốc đặt cho biệt danh “Sprite” (사이다), vốn là tên của một loại thức uống có gas nhưng được dùng như phép ẩn dụ chỉ người có cá tính mạnh, đã quyết là làm và không thể ngăn cản.
Khi còn là thị trưởng thành phố Seongnam, ông Lee cam kết chi 250.000 won (khoảng 210 USD) mỗi quý cho những người đủ 24 tuổi. Chính sách này được áp dụng trên toàn tỉnh Gyeonggi sau khi ông Lee trở thành tỉnh trưởng năm 2018.
Tính cách này còn được phản ánh rõ qua các phát biểu đầu tiên của ông Lee với tư cách ứng viên chính thức của đảng cầm quyền.
“Tôi sẽ đưa Hàn Quốc vượt qua Nhật Bản, bắt kịp các nước tiên tiến và cuối cùng dẫn đầu thế giới”.
Về chính sách đối với Bắc Hàn, ông ủng hộ đối thoại nhưng tuyên bố sẽ sẵn sàng áp đặt lệnh trừng phạt nếu miền Bắc không tuân thủ các thỏa thuận.
Những bài toán đặt ra
Kết quả cuộc thăm dò dư luận do Gallup Korea tiến hành cho thấy ông Lee nhiều khả năng chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử đầu năm sau với 34% tỉ lệ ủng hộ. Đối thủ lớn nhất của ông Lee sẽ là Yoon Seok Youl (윤석열), ứng viên của Đảng Bảo thủ Quyền lực Nhân dân, giành được 30%.
Mặc dù đã chính thức trở thành ứng cử viên Tổng thống của đảng cầm quyền Dân chủ Đồng hành nhưng ông Jae Myung vẫn phải giải quyết rất nhiều bài toán trên hành trình vận động tranh cử.
Với tư cách là đại diện của đảng cầm quyền, ông Lee cần thể hiện sự khác biệt ở một mức độ nhất định so với Chính quyền đương nhiệm (tỉ lệ ủng hộ của cử tri với công tác điều hành quốc gia của Tổng thống đương nhiệm Moon Jae In đang duy trì ở ngưỡng trên dưới 40%.)
Ông Lee Jae Myung đang cân nhắc về việc tạo ra một điểm khác biệt với Chính phủ đương nhiệm, như đối sách lĩnh vực bất động sản. Tuy nhiên, nội bộ đảng Dân chủ Đồng hành lại có một số ý kiến tranh cãi về cam kết này.
Ngoài ra, trên cương vị là ứng cử viên Tổng thống, ông Lee cũng sẽ phải đối mặt với một số vấn đề liên quan tới đời sống riêng tư, như việc ông này chửi bới người thân trong gia đình và bị nữ diễn viên Kim Bu Seon (김부선) tố cáo hai người từng lén lút ngoại tình trong khoảng hơn 1 năm.
Ông Lee Jae Myung có vợ và 2 con trai.
Liên đới đầu cơ bất động sản?
Hiện tại, các ông tố viên Hàn Quốc đang điều tra một vụ bê bối phát triển bất động sản ở thành phố Seongnam, nơi ông Lee từng là thị trưởng trong 8 năm từ năm 2010 đến năm 2018.
Một công ty quản lý tài sản là Hwacheon Daeyu (주식회사 화천대유자산관리) bị phát hiện đã thu về thêm gần 270 tỉ won (227 triệu USD) do không bị áp dụng quy định về mức trần giá mở bán chung cư ở phường Daejang (thành phố Seongnam, tỉnh Gyeonggi).
Công ty Hwacheon Daeyu chào bán chung cư ở 4 khu vực thuộc phường Daejang vào tháng 12/2018, thu về doanh thu từ việc bán chung cư là 1.389 tỉ won (1.16 tỉ USD).
Hwacheon Daeyu đã tự ước tính chi phí mua đất dựa trên mức giá mua vào 4 khu vực nói trên là 570 tỉ won (479.1 triệu USD) bằng hợp đồng thỏa thuận. Chi phí xây dựng được áp dụng theo giá xây dựng cơ bản mà Bộ Địa chính và Giao thông Hàn Quốc công bố tháng 9/2019. Chi phí chênh lệch giá xây dựng được tính toán theo ba khu chung cư khác được mở bán gần thời điểm đó ở thủ đô Seoul.
Nếu áp dụng quy định về mức trần giá mở bán chung cư thì doanh thu sẽ chỉ đạt 1.109,1 tỉ won (932.2 triệu USD), tức không có khoản lãi “thêm” 270 tỉ won (227 triệu USD).
Hiện các đảng đối lập và đối thủ đang nghi ngờ ông Lee Jae Myung hưởng lợi trong quá trình phát triển phường Daejang hồi đương chức Thị trưởng thành phố Seongnam.
Nếu Cảnh sát và Viện Kiểm sát Hàn Quốc hướng mũi tên điều tra tới ứng cử viên Lee thì tỉ lệ ủng hộ ông Lee sẽ có thể bị lao dốc.
Tại diễn biến mới nhất, trong cuộc chất vất liên quan đến dự án phường Daejang, ông Lee chỉ trả lời là “không nhớ rõ” về việc bổ nhiệm cựu Giám đốc Bộ phận Hoạch định thuộc Công ty phát triển Seongnam (tỉnh Gyeonggi).
