Ai đã xem qua các bộ phim cổ trang của Hàn Quốc cũng đều bắt gặp hình ảnh các vị cung tần với một kiểu tóc đồ sộ rất đặc trưng.
Thoạt nhìn ai cũng tưởng phụ nữ Joseon xưa hẳn có gen nhiều tóc, tóc dày và dài mới có đủ tóc để vấn được như thế. Nhưng sự thật lại không phải như vậy.
Thực tế, để có kiểu tóc “hoành tráng” như vậy, phụ nữ Hàn Quốc xưa đã dùng một loại tóc giả để đội lên tạo độ dày cho tóc và gọi đó là 가체 (Gia thế).
Chân dung một phụ nữ Joseon đội Gia thế
Trào lưu đội tóc giả này xuất hiện ở bán đảo Hàn từ thời Tam Quốc, bắt nguồn từ đất Tân La (Silla / 신라). Để có được kiểu tóc vấn sang trọng đi kèm trang sức châu ngọc nhiều màu rực rỡ, phụ nữ từ thời đó đã bắt đầu dùng tóc giả.
Trong cuốn Tam Quốc Sử Kí có chép, “Gia thế” được xem là biểu tượng của triều Tân La dưới thời Thánh Đức Vương (Seongdok 성덕왕), thậm chí loại tóc giả này còn được đem bán sang nước ngoài như một mặt hàng xuất khẩu.
Hiện vật tóc giả – Gia thế từ thế kỉ 19
Để có được món tóc giả cầu kì này tất nhiên là phải cần tóc thật. Cuốn Đường thư (당서) có ghi lại một câu chuyện thế này: những người đàn ông nhà nghèo dưới thời Tân La do quá túng quẫn nên làm liều, cạo hết tóc đem bán cho những nhà làm tóc giả để kiếm miếng ăn. Trong khi đó, tóc vốn là một thứ quí giá đối với người Hàn xưa, tục ngữ Hàn có câu “Thà cắt đầu chứ không cắt tóc” (오두가 단 차반불가단).
Mẫu vẽ kiểu tóc đội Gia thế kèm các trang sức sang trọng
Trào lưu đội tóc giả này thật sự nở rộ và đạt đến đỉnh cao vào thời Joseon khi bất kì cô gái nào cũng nhất định phải có cho mình một “gia thế”. Mỗi một kiểu tóc sẽ có cách tết Gia thế và trang sức đi kèm khác nhau. Kiểu tóc càng sang trọng sẽ có Gia thế tết cầu kì kèm trang sức quí giá, chỉ có giới quí tộc mới đủ điều kiện để mang, vì vậy mà mái tóc ở thời Joseon cũng là một “phương tiện” để đoán biết xuất thân, tầng lớp của một người.
Bức tranh Mĩ nhân đồ nổi tiếng, người phụ nữ trong tranh đang đội Gia thế
Giá của Gia thế rất cao, do mỗi bộ tóc giả đều yêu cầu sự công phu và tỉ mỉ không kém gì các tác phẩm nghệ thuật khác. Ở thời Joseon, có nhiều nhà tán gia bại sản chỉ vì một bộ Gia thế. Có những câu chuyện chép lại rằng nhiều cô gái thời Joseon phải chịu cảnh quá lứa lỡ thì mà vẫn “phòng đơn gối chiếc” do gia đình không sắm nổi Gia thế cho cô.
Khi ấy, độ thịnh hành của “mốt” đội tóc giả đã làm nên tập tục, buộc bên nhà gái muốn con được nhà chồng chấp nhận thì phải chuẩn bị được cho cô dâu một bộ Gia thế. Nếu không thì cô gái không được phép làm lễ gặp mặt cha mẹ chồng. Bên cạnh đó, độ nặng của bộ Gia thế cũng là nguyên nhân dẫn đến nhiều tai nạn đáng tiếc khác.
Một bộ tóc giả nặng trung bình 3kg, bộ nặng nhất có thể hơn 10kg
Có câu chuyện về một cô con dâu chỉ độ tuổi 13~14 tuổi mà đã chết trẻ vì Gia thế. Cớ sự là do cô đang nằm nghỉ ở trong phòng của mình thì cha chồng bỗng dưng bước vào. Quá bất ngờ và phải hành lễ chào hỏi cho phải phép nên cô ngay lập tức ngồi dậy. Trong lúc đó, cô con dâu vẫn còn đang đội Gia thế trên đầu, do quá vội vàng và lúng túng nên không để ý, sức nặng của bộ tóc giả đã vô tình làm cô gãy cổ.
Ước tính một bộ Gia thế được phục dựng ngày nay có thể lên đến vài kí lô. Bộ tóc càng cầu kì, nhất là tóc của các cung tần thì càng nặng. Trong bộ phim Nàng Dae Jang Geum (대장금) cũng có khắc hoạ một chi tiết là Vương hậu bị mắc bệnh đau đầu do đội Gia thế quá nặng lâu ngày.
Kiểu tóc tạo hình từ tóc giả đặc trưng của các Kĩ nữ
Tuy nhiên, dù giá cả có đắt đỏ và tiềm ẩn nguy cơ chết người đi nữa thì phụ nữ thời Joseon vẫn không thể thiếu Gia thế. Kiểu tóc dành cho mệnh phụ khi tiến cung cần Gia thế, kiểu tóc cho các đám tiệc, các buổi biểu diễn cũng không bỏ qua được món này. Mặc cho các tai nạn đáng tiếc xảy ra, Gia thế vẫn cứ thế thịnh hành cho đến lúc chính thức có lệnh cấm sử dụng vào thời Anh Tổ.
Kiểu tóc với Thốc quan thay cho Gia thế
Nhà vua ra lệnh phụ nữ không được sử dụng Gia thế để tạo kiểu đội tóc to quen thuộc (얹은머리) mà phải dùng Thốc quan (족두리). Tuy nhiên, trào lưu đội tóc giả này chưa bao giờ bị dập tắt hoàn toàn được, dù lệnh cấm được một lần nữa củng cố dưới thời Chính Tổ, do người dân vẫn cần dùng Gia thế khi cử hành các nghi lễ. Đến thời Thuần Tổ thì lệnh cấm Gia thế bị bãi bỏ.
XEM THÊM: Hanbok lộ ngực của phụ nữ thời Joseon & Trang sử đau thương của Hàn Quốc thời Nhật trị
