Ông Shin Kyuk Ho (신격호), nhà sáng lập Tập đoàn Lotte, một trong những tập đoàn hàng đầu của Hàn Quốc, đã qua đời hôm qua (19/1) tại Trung tâm y tế Asan, hưởng thọ 99 tuổi.

Shin Kyuk Ho được coi là một trong những người tiên phong tạo ra các tập đoàn chaebol (tài phiệt) thống trị kinh tế Hàn Quốc.

Ông Shin Kyuk Ho sinh năm 1922 tại thành phố Ulsan (울산시) ở phía Nam Hàn Quốc, đây cũng là thời kỳ Nhật Bản đô hộ bán đảo Hàn Quốc. Năm 1941, ông Shin lên đường tới Nhật Bản tìm cơ hội làm giàu. Ngay sau Thế chiến thứ hai, năm 1948, ông thành lập công ty Lotte sản xuất kẹo cao su tại Tokyo.

Hoạt động kinh doanh của công ty bắt đầu mở rộng năm 1967 khi công ty dời về Hàn Quốc quê nhà của ông Shin và ông đã thành lập Công ty bánh kẹo Lotte, sau đó dần dần phát triển sang các lĩnh vực khác, bao gồm xây dựng, bán lẻ, hóa chất. Các chi nhánh của tập đoàn bao gồm: Lotte Shopping Co., Lotte Chemical Corp. và Lotte Engineering & Construction Co…

Lotte dần trở thành một trong những tập đoàn kinh tế gia đình lớn nhất của Hàn Quốc, góp phần đáng kể cho động lực phát triển kinh tế của quốc gia này trong nhiều thập kỷ.

Huynh đệ tương tàn

Sau khi thành lập Lotte Confectionery tại Hàn Quốc vào năm 1967, ông Shin Kyuk Ho dồn tâm sức phát triển thị trường trong nước với các ngành đồ ăn nhanh, khách sạn, công viên vui chơi giải trí, cửa hàng bách hóa, rạp chiếu phim.

Ông Shin có ba đời vợ. Trong thời gian chung sống với người vợ thứ hai là một phụ nữ Nhật, ông sinh hạ được hai người con trai là Shin Dong Joo và Shin Dong Bin.

Hai người con trai chia nhau quản lý gia sản của người cha. Người anh cả Shin Dong Joo quản lý trụ sở tại Nhật Bản của Lotte trong khi người con thứ Shin Dong Bin sau này điều hành khoảng 74 chi nhánh của Lotte Hàn Quốc (chiếm 4/5 hoạt động kinh doanh của tập đoàn) và hoạt động của Lotte tại các quốc gia khác.

Xung đột bắt đầu nảy sinh khi người con thứ Shin Dong Bin quản lý hầu hết các chi nhánh cũng như công việc kinh doanh của Lotte tại thị trường ngoài Nhật Bản, đóng góp chủ lực cho doanh thu của công ty nên được lòng các nhân viên cấp dưới. Shin Dong Bin được biết đến là người có công đưa Lotte trở thành 1 trong 5 tập đoàn đa ngành có quy mô tài sản lớn nhất Hàn Quốc.

Trái lại, người anh cả Shin Dong Joo lại được người cha Shin Kyuk Ho ủng hộ lên làm lãnh đạo trụ sở ở Nhật Bản nhưng không trực tiếp quản lý các mảng doanh thu chính như người em.

Hệ quả là khi ông Shin Kyuk Ho suy yếu về sức khỏe và muốn truyền lại đế chế cho người anh cả nhưng lại vấp phải sự phản đối của những người ủng hộ con thứ Shin Dong Bin.

Người con cả Shin Dong Joo:

Những người trong ngành nhận xét: Ông anh cả quá thụ động. Ông ấy trung thành với ngành bánh kẹo của cha, không dám lấn sang ngành khác theo chiến lược M&A (sáp nhập và mua bán). Trong khi đó, người em năng động đầu tư vào khách sạn, siêu thị, hóa chất, điện tử, xây dựng, công viên giải trí, thể thao… trong và ngoài nước.

Cung cách làm ăn này cũng khác ông Kyuk Ho, người chưa bao giờ nghĩ tới việc mở rộng Lotte ra khỏi biên giới Hàn Quốc

Theo tạp chí Forbes châu Á, Lotte Hàn Quốc đã trở thành công ty đa quốc gia, tập đoàn lớn thứ 5 ở Hàn Quốc, với tổng số nhân viên trong nước là 120.000 người và trên 60.000 người ở nước ngoài. Trong khi đó, Lotte Nhật Bản chỉ có 4.500 người. Những con số rất ấn tượng này chắc chắn đã ảnh hưởng lớn tới cổ đông cũng như các thành viên HĐQT của Lotte Hàn Quốc và Lotte Nhật Bản.

Người con trai thứ Shin Dong Bin:

Con út lật đổ cha và anh

Đầu năm 2015, ban giám đốc của Lotte Holdings tại trụ sở Nhật Bản bất ngờ miễn nhiệm người con trai cả Shin Dong Joo khỏi vị trí phó chủ tịch vì bê bối bí mật mua thêm cổ phiếu để gia tăng quyền lực. Nhiều người đồn đoán đây là động thái để nhà sáng lập Shin Kyuk Ho để lại đế chế cho người con thứ.

Bất ngờ thay ngày 27/7/2015, nhà sáng lập tập đoàn Lotte là ông Shin Kyuk Ho và con trai cả Shin Dong Joo đã bay đến Tokyo yêu cầu 6 thành viên Hội đồng quản trị, trong đó có người con thứ Shin Dong Bin phải từ chức.

Ngay ngày hôm sau, Dong Bin bất ngờ tổ chức một cuộc họp bất thường để phế truất quyền lực của chính cha mình, ép ông giữ một vai trò bù nhìn trong công ty với chức danh Chủ tịch danh dự.

Những giám đốc trong hội động quản trị ủng hộ người con út Shin Dong Bin:

Biện minh cho động thái này, người con thứ Shin Dong Bin cho biết cha mình đã bị người anh Shin Dong Joo lợi dụng và lừa dối. Đáp trả, Shin Dong Joo công bố đoạn ghi âm cho thấy người cha ủng hộ mình chứ không phải người em.

Bản thân ông Shin Kyuk Ho cũng tuyên bố ủng hộ người anh Shin Dong Joo chứ không phải người em Shin Dong Bin và sẽ không tha thứ cho những hành động của con trai thứ.

Trước chính biến nội bộ gia đình sở hữu Lotte Group, nhiều lãnh đạo tại các tập đoàn lớn khác bày tỏ lo ngại. “Tôi nghĩ các thành viên trong gia đình nhà sáng lập Lotte cần phải sớm đưa mọi việc vào đúng trật tự. Cuộc chiến này không chỉ phá hủy danh tiếng mà còn làm tổn hại đến thương hiệu Lotte trong mắt người tiêu dùng. Nếu xung đột kéo dài, Lotte sẽ lâm nguy bởi các khách hàng và ngay cả đối tác cũng tránh xa họ”.

Sau vài lần lên truyền hình tố cáo lẫn nhau, vào giữa tháng 8/2015 Lotte tuyên bố nằm dưới sự lãnh đạo của người em Shin Dong Bin, chính thức cho thấy động thái lật đổ thành công của vị giám đốc này với anh trai và cha.

Ba cha con đều vướng vòng lao lý

Tưởng chừng mọi chuyện đã êm xuôi với sự thống trị của người em Shin Dong Bin tại Lotte thì một sự kiện địa chính trị ờ Hàn Quốc đã diễn ra làm thay đổi mọi thứ.

Năm 2016, bê bối của Cựu tổng thống Park Geun Hye làm rúng động Hàn Quốc khi hàng loạt tập đoàn bị cáo buộc hối lộ để đổi lấy ưu ái trong kinh doanh. Tập đoàn Lotte cũng nằm trong số này và nhà lãnh đạo, người em Shin Dong Bin bị bắt giữ để điều tra.

Một người phụ trách quản lý quỹ của tập đoàn nói với các công tố viên rằng, Shin Kyuk Ho đã tạo ra quỹ đen thông qua các giao dịch bất hợp pháp trong nội bộ lần lượt khoảng 10 và 20 tỉ KRW mỗi năm.

Số tiền này được dùng để hối lộ các quan chức dưới thời cựu Tổng thống Lee Myung Bak, trong cuộc chạy đua xin giấy phép xây dựng tổ hợp Lotte World Tower và Lotte World Mall tại phía nam thủ đô Seoul.

Chính quyền dưới thời Tổng thống Lee Myung Bak đã cho phép Shin Kyuk Ho xây dựng, dù phải thay đổi một đường bay quân sự của căn cứ không quân gần đó. Trong quá trình xây dựng, doanh nghiệp vướng vào hàng loạt cáo buộc như lỗi xây dựng và gây mất an ninh.

Năm 2017, ông Shin Kyuk Ho bị Tòa án xét xử về tội danh biển thủ, gian lận trong kinh doanh, bị tuyên án ba năm tù giam vào năm ngoái, nhưng do tuổi cao và sức khỏe yếu nên ông đã không bị bắt giam.

Tận dụng tình hình này, người anh cả Shin Dong Joo đã cố gắng thuyết phục cổ đông nhưng bất thành do chỉ nắm giữ 30% cổ phần. Tính đến năm 2017, ông Shin Dong Joo đã 4 lần đề nghị thay đổi người lãnh đạo của Lotte nhưng không thành công, nhưng người anh cả này vẫn chưa chịu từ bỏ.

Mặc cho ý định lăm le tiếm quyền của anh trai, ông Shin Dong Bin vẫn là người chiến thắng cuối cùng, khi nắm được chức chủ tịch Lotte Group kiêm CEO Lotte Holdings.

Tuy nhiên, hồi tháng 2/2018, ông bị kết án 2.5 năm tù vì hối lộ. Vụ án này nằm trong scandal khiến cựu Tổng thống Hàn Quốc – Park Geun-hye bị phế truất. Shin Dong Bin sau đó cũng từ chức CEO Lotte Holdings.

Ông anh cả Shin Dong Joo cũng gặp vấn đề với Toà án Hàn Quốc. Vị “hoàng tử bị thất sủng” bị cáo buộc nhận 40 tỉ KRW (36 triệu USD) từ 7-8 công ty con của tập đoàn từ năm 2006 đến 2015 mặc dù không làm gì cả.

Shin Dong Joo nhận được lương và bổng lộc đơn giản vì ông có tên trong ban giám đốc công ty, đặc biệt là những đơn vị bề thế như khách sạn Lotte, công ty xây dựng – thiết kế công trình Lotte và công ty Lotte International.

Theo quan điểm của cơ quan điều tra, tuy mang danh giám đốc nhưng không làm gì mà hưởng lộc lớn là một hành vi tham ô. Ông Dong Joo đã bác bỏ lập luận này. Theo ông, đó là một thứ “luật bất thành văn” rất phổ biến trong giới tập đoàn Hàn Quốc.

Con cái những ông chủ tập đoàn gia đình đều được hưởng lương vì có tên trong ban giám đốc các công ty con. Vậy thì tại sao chỉ có ông bị “vịn”? Hơn nữa, ông được chính thức bổ nhiệm vào ban lãnh đạo các công ty, cho nên cáo buộc tham ô quỹ tập đoàn là không có cơ sở. Ông Dong Joo tuyên bố sẽ kháng cáo.

Tuy nhiên, theo Viện Công tố Seoul, “luật bất thành văn” nêu trên giờ đây đã lỗi thời, cần phải thay đổi theo nguyên tắc “có làm mới có ăn” chứ không được “ngồi không ăn lương”.

Con cái ông chủ có quyền hưởng lương nếu thực sự tham gia công tác điều hành, nếu không thì chỉ có thể được chia cổ tức như một cổ đông bình thường.

Ngoài tội tham ô trên, ông Dong Joo còn bị điều tra về việc lập quỹ đen và trốn thuế. Điều đáng nói là Lotte Hàn Quốc của em ruột ông thay vì bảo vệ máu mủ lại ra thông báo “tôn trọng quyết định” của Viện Công tố Seoul!

Ngày hội ngộ là đám tang cha

Được biết, ông Shin đã phải nhập viện ngày 18/1/2020 do sức khỏe xấu đi đột ngột, sau đó từ trần lúc 4 giờ chiều 19/1/2020. Các thành viên gia đình ông, trong đó có con trai thứ là Chủ tịch tập đoàn Lotte Shin Dong Bin, đều có mặt bên cạnh ông trong giây phút lâm chung.

Tuy là người một nhà nhưng hiếm khi anh em nhà Lotte gặp mặt nhau. Lần này, họ đã cùng có mặt để tổ chức đám tang cho cha.

Báo giới rất quan tâm tới các động thái của hai anh em Shin Dong Joo và Shin Dong Bin trong lễ tang.

Người ta đặt ra câu hỏi: Liệu cái chết của người cha sẽ là cơ hội hàn gắn tình cảm gia đình nguội lạnh bấy lâu nay, hay lại càng là cái cớ để hai anh em Shin Dong Joo và Shin Dong Bin công khai tranh giành quyền lực?

Lễ tang ông Shin Kyuk Ho được tổ chức vào sáng 20/1/2020. Lễ truy điệu được tổ chức cùng ngày tại Trung tâm thương mại Lotte World, nơi ông Shin đặc biệt gắn bó lúc sinh thời.

Được biết, dù bệnh tật và phải di chuyển bằng xe lăn, ông Shin Kyuk Ho vẫn mơ mình có thể sống tới năm 123 tuổi nên ông đã cho xây dựng tòa tháp cao tới 123 tầng tại Seoul.

Nhiều chính trị gia, những nhân vật cao cấp thuộc mọi lĩnh vực kinh tế, văn hoá đều có mặt tại tang lễ để bày tỏ lòng kính trọng và thương tiếc trước sự ra đi của nhà sáng lập tập đoàn Lotte.

Như vậy là những nhà sáng lập 5 tập đoàn lớn của Hàn Quốc là Samsung, Hyundai, SK Group, LG và Lotte đều đã qua đời.

Tài sản của ông Shin ước tính trị giá hơn 1.000 tỉ KRW. Tập đoàn Lotte cho biết tài sản của ông Shin sẽ được chuyển giao theo đúng luật pháp và sẽ không ảnh hưởng đến cơ cấu lãnh đạo của tập đoàn.

Trước đó, ngày 10/12/2019, Hàn Quốc cũng đã vĩnh biệt một tượng đài kinh tế, Cựu chủ tịch tập đoàn Daewoo Kim Woo Choong, một trong những người khai sinh ra nền kinh tế Hàn Quốc hiện đại.

BẠN CÓ BIẾT: Kỳ tích sông Hán – Con đường phát triển kinh tế thần kỳ của Hàn Quốc

Trả lời

Địa chỉ email của bạn sẽ được giữ bí mật. Bắt buộc phải điền vào các ô có dấu sao (*).