Văn hóa tiệc thôi nôi ở Hàn Quốc

Ở Hàn Quốc bao giờ các bạn cũng có cảm giác “bị già” khi nói tuổi, vì người Hàn quan niệm ngay khi sinh ra thì đã được tính là 1 tuổi. Trong giai đoạn đầu đời, một trong những sự kiện được cả gia đình quan tâm chính là tiệc thôi nôi (돌잔치, Doljanchi), trong đó “돌” là mốc 1 năm đầu tiên của cuộc đời, “잔치” có nghĩa là bữa tiệc.

Nguồn gốc của Tiệc thôi nôi?

Việt Nam và Trung Quốc hay nhiều nước phương Đông khác cũng cúng thôi nôi cho em bé. Vì trước đây khi điều kiện sống không được sung túc và kỹ thuật y tế còn kém phát triển thì tỉ lệ các bé chết yểu hay ốm yếu trong những tháng đầu tiên mới chào đời rất cao.

Nếu vượt qua mốc một năm tuổi thì sẽ là sự kiện rất mừng, không kém gì ngày bé chào đời vì vậy mà sinh nhật đầu tiên còn là ngày chúc mừng 1 năm đầu tiên của cuộc đời đi qua không ốm đau, và cầu chúc cho em bé lớn lên khoẻ mạnh.

Mỗi gia đình dù ít hay nhiều cũng mong kỷ niệm ngày này một cách tươm tất bởi theo phong tục phương Đông, thôi nôi là dịp để bậc cha mẹ cảm ơn trời đất đã tạo ra sinh linh nhỏ bé cho họ và cầu xin sự an lành, bình yên cho đứa trẻ.

Trình tự và nghi thức:

Tuy các nghi thức về ngày Thôi nôi này có thay đổi ít nhiều theo thời gian nhưng với mỗi người dân Hàn Quốc thì đây là sự kiện không thể bỏ qua. Tuỳ vào điều kiện và hoàn cảnh mà người ta sẽ tổ chức to hay nhỏ, sang trọng hay đơn giản.

Nếu tổ chức theo hình thức đơn giản, truyền thống thì vào buổi sáng kỷ niệm tròn một năm ra đời của em bé, người nhà sẽ chuẩn bị mâm cúng tam thần để cầu minh phúc cho bé.

Sau đó cả gia đình sẽ ăn cơm trắng với canh rong biển giàu chất dinh dưỡng và nhất định phải có vào mỗi lần sinh nhật. Vào ngày Thôi nôi của bé, bố mẹ thường chuẩn bị nhiều bánh tteok và hoa trái để nhiều người cùng ăn và còn đem chia cho các gia đình hàng xóm thân cận. Nhận quà được chia các gia đình hàng xóm sẽ cho lại gạo hoặc tiền tượng trưng để chúc mừng.

Trong cuộc sống ngày nay, tiệc thôi nôi cũng được “dịch vụ hóa” đến mức tối đa. Đầu tiên, trước tiệc thôi nôi bố mẹ sẽ cho em bé đi chụp ảnh để làm một cuốn album kỉ niệm.

Địa điểm tổ chức thôi nôi cũng không phải ở nhà mà là ở nhà hàng, khách sạn (thậm chí có những nơi chuyên tổ chức tiệc thôi nôi, có dịch vụ trọn gói như: chụp ảnh- MC dẫn chương trình- cho thuê quần áo – lên thực đơn – quà tiễn khách…).

Khi bước vào phòng tiệc, quan khách sẽ thấy ngoài cửa có trang trí rất nhiều bức ảnh của bé từ khi mới chào đời.

Trên sân khấu của phòng tiệc có bày một bàn tiệc lớn với phông nền và bóng bay rất đẹp mắt. Trên chiếc bàn này có bày biện các loại bánh tteok và hoa quả phong phú. Ngoài ra còn có thịt, cá, cơm, bánh kẹo, đường trắng và bánh ngô đậu đỏ… là những món ăn tượng trưng cho sự trường thọ, vô bệnh tật và ngăn chặn những điều không hay.

Khách mời là gia đình họ hàng của hai bên nội ngoại và bạn bè thân thiết của bố mẹ. Quy mô có thể khác nhau tuỳ mỗi gia đình. Khách mời đến dự tiệc dĩ nhiên sẽ ăn mặc lịch sự, và sẽ được đãi tiệc tự chọn (dạng buffet) với đủ các món đa dạng. Trước đây người thân trong gia đình và khách mời thường mua quà tặng các bé. Có thể là quần áo, đồ chơi, vòng hay nhẫn…

Nhưng gần đây đại đa số mừng bằng phong bì tiền vì mua quà cũng khó chọn sao cho đúng sở thích, và cũng sợ sẽ bị trùng lặp với các món quà khác… Trên phong bì, bạn chỉ cần ghi là “첫번째 생일 축하합니다” (Chúc mừng sinh nhật đầu tiên), hoặc có thể ghi thêm câu “건강하고 밝은 아이로 자라길 바래요” (Chúc cháu khỏe mạnh, thông minh). Thông thường số tiền mừng tiệc thôi nôi có thể là 30.000 KRW, 50.000 KRW, 100.000 KRW hoặc hơn, tùy thuộc vào độ thân mật cũng như điều kiện kinh tế của mỗi người.

Nhân vật chính của bữa tiệc sinh nhật trọng đại này được mặc quần áo hanbok, quần áo hanbok cũng có cách mặc để thể hiện ý nghĩa em bé sẽ sống thọ lâu chẳng hạn như mặc áo nhiều màu sắc rực rỡ, váy đỏ vả đội mũ cùng bộ với quần áo.

Tiếp theo, Doljabi (돌잡이) được xem là phần sôi nổi và thú vị nhất của bữa tiệc Thôi nôi. Đây là nghi thức để cho em bé chọn một trong các đồ vật được chuẩn bị sẵn. Thông thường những đồ vật ấy sẽ đi kèm các ý nghĩa tượng trưng nhất định, qua việc bé chọn đồ vật nào thì người ta tin tưởng rằng sau này bé sẽ trưởng thành như ý nghĩa mà đồ vật mình chọn.

Ví dụ như bé chỉ vào chiếc tai nghe của bác sĩ thì sau này bé sẽ trở thành bác sĩ, nếu bé chọn bát gạo thì nhất định bé sẽ có cuộc sống nó đủ, và nếu bé chọn tiền thì dĩ nhiên người ta tin rằng bé sẽ trở nên giàu có. Các đồ vật khác như cây bút – tượng trưng cho sự ham học, học giỏi; sợi chỉ sặc sỡ tượng trưng cho sự trường thọ; quả bóng – là cầu thủ bóng đá hay chiếc micro – có nghĩa là bé sẽ trở thành ca sĩ…

Khi tiến hành Doljabi, tất cả mọi người sẽ hướng lên bàn trung tâm, quan sát từng cử chỉ hành động ngộ nghĩnh của bé và reo hò tán thưởng khi bé chọn bất kỳ một đồ vật nào đó trong số những đồ được bày ra. MC sẽ là người khuấy động chương trình những lúc như thế này và rồi sau đó tất cả sẽ cùng hát bài Chúc mừng sinh nhật (생일축하합니다). Cuối cùng, bố hoặc mẹ của bé sẽ đại diện gia đình phát biểu đôi lời cảm ơn tới khách đến dự tiệc.

Đại đa số các gia đình đều mới nhiếp ảnh gia tới quay phim chụp hình để lưu lại những khoảnh khắc đáng nhớ cho bé. Cuối mỗi buổi “doljanchi”, các vị khách thường ra về cùng một túi quà tặng (돌잔치 답례품) gồm ảnh của nhân vật chính, hộp trà và thậm chí là gạo, cốc, nến, giấy ăn… Tuy nhiên ngày nay, các bậc phụ huynh thường dành nhiều thời gian chọn quà tặng cho khách sao cho thật “độc” để bữa tiệc thôi nôi của con cái họ thật nổi trội.

Những bữa tiệc thôi nôi như thế này đang ngày càng trở nên phổ biến ở Hàn Quốc. Chi phí ước tính cho mỗi bữa tiệc có thể dao động từ 3.000 – 10.000USD. Nhưng giá cả với nhiều gia đình đang không phải là vấn đề.

Ngày nay tại Hàn Quốc, tiệc thôi nôi không còn đơn giản là nến, bánh gatô hay bài hát chúc mừng sinh nhật. Đời sống khá giả và tỷ lệ sinh thấp khiến các ông bố bà mẹ đều mong con mình có một bữa tiệc đầy năm thật “hoành tráng”.

Tiệc thôi nôi là cơ hội “khoe của”?

Như vừa giải thích ở trên, tỉ lệ sinh giảm là nguyên nhân hàng đầu khiến tiệc thôi nôi ngày càng trở nên xa hoa. Trong xã hội Hàn Quốc hiện tại, trẻ em ngày càng trở thành “của quý hiếm” bởi tỉ lệ kết hôn ngày càng giảm, nhiều phụ nữ quyết tâm theo đuổi con đường sự nghiệp, còn tỉ lệ sinh đang trong tình trạng “xuống dốc” trầm trọng.

Tỉ lệ sinh trung bình ở Hàn Quốc đã giảm từ 4,53 lần/phụ nữ năm 1970 xuống 1,23 lần/phụ nữ năm 2010. Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) cho biết đó cũng là tỉ lệ sinh thấp nhất trong các quốc gia thu nhập cao trong danh sách của tổ chức này.

Các nhà xã hội học đang cảnh báo rằng việc chạy theo trào lưu tổ chức lễ thôi nôi hoành tráng để phô diễn sự giàu sang không chỉ tạo một sức ép tài chính không cần thiết lên các bậc cha mẹ mà còn đang gây ra những rạn nứt trong xã hội.

Một giáo sư xã hội học tại Đại học Kyunghee cho biết: “Một số người đã phải chấp nhận những gánh nặng tài chính to lớn vì họ đã tiêu tiền quá tay cho bữa tiệc chỉ để chứng tỏ sự khác biệt của mình. Điều này đang gây nên nhiều ảnh hưởng tiêu cực bởi nó cổ vũ cho một bầu không khí bất hòa trong xã hội”.