Hàn Quốc ngày nay được vinh danh với tên gọi con hổ của kinh tế châu Á. Giai đoạn “Kỳ tích sông Hán” (từ 1962 đến 1994) đã chứng kiến sự phát triển rực rỡ với GDP tăng trưởng trung bình trên 10% mỗi năm và GDP bình quân đầu người tăng từ mức thấp hơn 100 USD năm 1961 lên tới hơn 30.000 USD hiện nay.
Đạt được những thành tích đáng ngưỡng mộ như vậy về kinh tế là sự tổng hòa của nhiều nguồn lực cũng như sự chèo lái của người đứng đầu quốc gia.
Nhưng có những câu chuyện phía sau về những vị Tổng thống này mà chắc hẳn nhiều người chưa biết.
1. Tổng thống Lee Seung Man
- Tên tiếng Hàn: 이승만 (1875 – 1965)
- Thời gian tại nhiệm: 7/1948 – 4/1960 (4 nhiệm kỳ)
Lee Seung Man là tổng thống đầu tiên của Hàn Quốc. Ông được Quốc hội đầu tiên của Hàn Quốc bầu vào chức vụ này vào ngày 24/7/1948. Trước đó, ông lee Syng Man cũng từng giữ chức vụ Tổng thống đầu tiên của Chính phủ lâm thời Đại Hàn Dân Quốc trong khoảng thời gian 1919 – 1925.
Với sự trợ giúp của Mỹ, Lee là người đã đưa Hàn Quốc thoát khỏi sự đô hộ của Nhật và trở thành tổng thống lập quốc của nước này vào năm 1948. Tuy nhiên, ngay sau đó, tổng thống Lee dần trở thành nhà độc tài và bị cáo buộc tham nhũng, ưu đãi người nhà…
Năm 1960, Lee Seung Man trúng cử nhiệm kỳ tổng thống thứ tư nhưng lại bị tố cáo gian lận phiếu bầu quy mô lớn. Sau khi kết thúc nhiệm kỳ của mình, ông bị chính quyền quân chủ xử tù, và buộc phải sống lưu vong ở Hawaii cho tới khi qua đời vào năm 1965.
Tính đến thời điểm hiện tại, Lee Seung Man là người lớn tuổi nhất khi nắm giữ cương vị Tổng thống Hàn Quốc. Ông được bầu vào chức vụ này khi đã 73 tuổi.
Đáng chú ý Lee Seung Man (Lý Thừa Vãn) đã tuyên bố rằng tổ tiên ông là người Việt. Theo nhà nghiên cứu Trần Đại Sỹ, Lý Thừa Vãn là hậu duệ đời thứ 25 của Lý Long Tường (là con thứ bảy của vua Lý Anh Tông, trị vì từ năm 1138 – 1175), dòng họ Lý gốc Việt tại Hàn Quốc cũng thừa nhận điều này.
2. Tổng thống Yun Po Seon
- Tên tiếng Hàn: 윤보선 (1897 – 1990)
- Thời gian tại nhiệm: 8/1960 – 3/1962
Đây là vị Tổng thống ngồi ở Nhà Xanh chưa được một nhiệm kỳ thì bị Park Chung Hee đảo chính. Ông cũng là vị Tổng thống Hàn Quốc có tuổi thọ cao nhất tính đến thời điểm hiện tại (93 tuổi).
Năm 1960, sau khi Tổng thống Hàn Quốc lúc bấy giờ là Lee Seung Man “bỏ của chạy lấy người” đến Hawaii, chức Tổng thống đã được chuyển giao cho ông Yun Po Seon. Tuy nhiên, thực quyền lúc đó lại thuộc về Thủ tướng Chang Myon.
Tình trạng “ông chẳng bà chuộc” như thế đã làm những bất đồng giữa Yun Po Seon và Chang Myon trở nên sâu sắc, khiến hai nhân vật chóp bu của chính quyền, vốn không có được sự ủng hộ của đa số lực lượng dân chủ trong xã hội, mãi vẫn không đạt được thỏa thuận về thành phần nội các mới và phải ba lần liên tục thay đổi đội hình trong vòng 5 tháng.
Tình hình đó càng làm cho phong trào biểu tình phản đối của các tầng lớp nhân dân Hàn Quốc gia tăng.
Lợi dụng tình hình nước đục này, tướng Park Chung Hee đã tiến hành thành công cuộc đảo chính ngày 16/5/1961 nhằm chấm dứt hỗn loạn chính trị và lập ra chế độ cộng hòa thứ ba ở Hàn Quốc.
3. Tổng thống Park Chung Hee
- Tên tiếng Hàn: 박정희 (1917 – 1979)
- Thời gian tại nhiệm: 12/1963 – 10/1979 (4 nhiệm kỳ)
Park Chung Hee là vị Tổng thống thứ ba của Đại Hàn Dân Quốc, tại nhiệm trong bốn nhiệm kỳ. Tiền thân là một sĩ quan quân đội trực thuộc quân lực Nam Hàn. Park Chung Hee đã dẫn dắt Hàn Quốc lập nên “Kỳ tích sông Hán”, nhưng cũng là vị Tổng thống gây nhiều tranh cãi nhất trong lịch sử Hàn Quốc.
Ông từng bị tòa quân sự thời Lee Seung Man bắt giam và tuyên tử hình năm 1948. Park Chung Hee bị ám sát vào năm 1979 khi đang làm Tổng thống ở nhiệm kỳ thứ 4.
Năm 1961, sau khi nhà độc tài tiền nhiệm bị lật đổ, chính phủ dân sự mới bất lực trước các vấn đề xã hội nên bị quân đội tiến hành đảo chính. Trong đó thiếu tướng Park Chung Hee nắm vai trò lãnh đạo và nhanh chóng trở thành tổng thống.
Năm 1960 GDP Hàn Quốc chỉ là 82 USD/người/năm tương đương với Việt nam lúc đó. Dưới sự lãnh đạo của ông, chỉ sau 10 năm Hàn Quốc đã bước vào ngưỡng đầu tiên của thu nhập trung bình 1000 USD/người/năm như Việt Nam hiện nay.
Dưới thời Park Chung Hee, tiết kiệm là quốc sách. Trong nhiều bài diễn văn, ông đã nhắc đi nhắc lại, “Mỗi xu ngoại tệ là một giọt máu”. Park Chung Hee là ví dụ điển hình của một Tổng thống liêm khiết, làm Tổng thống trong gần 16 năm mà khi chết tài sản của ông chỉ có trên 10.000 USD.
Vợ của Park Chung Hee là bà Yuk Young Soo bị một người Nhật gốc Triều Tiên ám sát vào ngày 15/8/1974. Ngày 26/10/1979, Park Chung Hee bị chính Giám đốc Cơ quan tình báo trung ương Hàn Quốc Kim Jae Kyu bắn chết tại một bữa tiệc đông người công khai. Động cơ giết Tổng thống của Kim Jae Kyu đến nay vẫn chưa được công bố rõ ràng.
4. Tổng thống Choi Kyu Ha
- Tên tiếng Hàn: 최규하 (1919 – 2006)
- Thời gian tại nhiệm: 10/1979 – 8/1980
Thời điểm tổng thống Park Chung Hee bị ám sát, Choi Kyu Ha là thủ tướng. Vì lí do này mà Choi Kyu Ha đã lên thay thế Park Chung Hee, trở thành Tổng thống kế tiếp của Hàn Quốc. Tổng thống Choi Kyu Ha chỉ giữ chức được 8 tháng trước khi bị lật đổ vào năm 1980.
Khi vừa nhậm chức, Tổng thống Choi đề xuất bầu cử dân chủ và viết lại Hiến Pháp Mới. Ông chính thức đắc cử qua bầu cử dân chủ vào tháng 12/1979. Ngay sau đó, Tướng Chun Doo Hwan dùng quân đội đảo chính chính phủ dân sự.
Dưới áp lực của Chun Doo Hwan, Choi Kyu Ha phải chấp nhận để Chun làm giám đốc Cơ quan Tình báo Quốc gia Hàn Quốc (KCIA) vào tháng 5/1980.
Ngay sau đó, Chun Doo Hwan tuyên bố thiết quân luật, loại bỏ mọi rào cản của chính phủ dân sự Choi Kyu Ha để nắm quyền cai trị đất nước trên thực tế.
Lúc này, các cuộc biểu tình của dân chúng, đặc biệt là tầng lớp sinh viên ở Seoul và Gwangju (quê hương của Tổng thống Choi) ngày càng gia tăng. Chun ra lệnh cho quân đội trấn áp, dẫn đến cuộc thảm sát Gwangju đẫm máu với 987 người chết chỉ trong 5 ngày.
Choi Kyu Ha từ chức ngay sau đó không lâu. Sau khi từ chức, ông đã sống phần đời còn lại lặng lẽ cho đến lúc qua đời vào năm 2006.
5. Tổng thống Chun Do Hwan
- Tên tiếng Hàn: 전두환 (1931 – )
- Thời gian tại nhiệm: 9/1980 – 2/1988
Thiếu tướng Chun Doo Hwan lên nắm quyền lãnh đạo Hàn Quốc sau cuộc đảo chính lật đổ chính phủ lâm thời của quyền Tổng thống Choi Kyu Ha. Năm 1987, phong trào biểu tình ủng hộ dân chủ rầm rộ buộc ông chấp nhận sửa hiến pháp cho phép người dân bỏ phiếu bầu tổng thống trực tiếp.
Hết nhiệm kỳ, Chun Doo Hwan sống 2 năm lưu vong ở một ngôi chùa hẻo lánh giữa lúc dư luận đòi trừng phạt ông vì tội tham nhũng và vi phạm nhân quyền.
Chun bị tuyên tử hình năm 1988 vì đàn áp phong trào dân chủ Gwangju. Tuy nhiên sau đó án tù của ông được chuyển xuống chung thân và cuối cùng được đặc xá vào năm 1997.
6. Tổng thống Roh Tae Woo
- Tên tiếng Hàn: 노태우 (1932 – )
- Thời gian tại nhiệm: 2/1988 – 2/1993
Roh Tae Woo là người thắng cử trong nhiệm kỳ đầu tiên áp dụng bỏ phiếu dân chủ ở Hàn Quốc. Ông Roh là thân tín của người tiền nhiệm Chun Doo Hwan, và cũng là người được ông Chun chọn kế nhiệm. Năm 1995, Roh Tae Woo và Chun Doo Hwan bị bắt vì cáo buộc nhận hối lộ hàng trăm triệu USD từ giới doanh nhân trong lúc tại chức.
Cả hai còn bị truy tố thêm tội nổi loạn và phản quốc vì đảo chính và trấn áp đẫm máu khiến hàng trăm người biểu tình thiệt mạng ở Gwangju năm 1980. Cựu Tổng thống Roh bị tuyên án 22 năm 6 tháng. Tuy nhiên, ông được ân xá vào tháng 12/1997.
7. Tổng thống Kim Young Sam
- Tên tiếng Hàn: 김영삼 (1927 – 2015)
- Thời gian tại nhiệm: 2/1993 – 2/1998
Là nhà lãnh đạo phong trào đối lập với chính quyền độc tài suốt 30 năm, Kim Young Sam từng bị trục xuất, bị giam vào cuối thời Park Chung Hee, sau đó tiếp tục bị quản thúc ở đầu thời kỳ Chun Doo Hwan tại chức.
Sau khi lên nắm quyền, Kim Young Sam tích cực chỉ huy chiến dịch chống tham nhũng lớn nhất Hàn Quốc. Cả hai người tiền nhiệm là Chun Doo Hwan và Roh Tae Woo đều bị Kim Young Sam cho tiến hành điều tra về tội tham nhũng, hối lộ, phản quốc, đảo chính, vi phạm nhân quyền và đưa ra xét xử.
Tuy nhiên, những công sức của Kim Young Sam bị lu mờ bởi hàng loạt các bê bối nghiêm trọng liên quan đến con trai và bạn của ông.
Sự quản lý kinh tế yếu kém của ông đã góp phần thúc đẩy gây nên cuộc khủng hoảng tài chính từ năm 1997-1998 khiến nhiều tập đoàn Hàn Quốc sụp đổ, buộc nước này phải nhận gói cứu trợ 58 tỷ USD của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).
Kim Young Sam mãn nhiệm kì Tổng thống với kết thúc buồn khi con trai bị bắt và ngồi tù vì tham nhũng.
8. Tổng thống Kim Dae Jung
- Tên tiếng Hàn: 김대중 (1925 – 2009)
- Thời gian tại nhiệm: 2/1998 – 2/2003
Kim Dae Jung từng là lãnh tụ phái đối lập chống chế độ độc tài dưới thời tổng thống Park Chung Hee. Ông bị kết án tử hình với tội danh mưu sát và đảo chính vào năm 1980 – thời điểm Chun Doo Hwan lên cầm quyền. Sau đó, Giáo hoàng John Paul II đã gửi thư cho Chun Do Hwan yêu cầu khoan hồng cho Kim, một tín đồ của Công giáo. Nhờ Mỹ can thiệp, bản án của Kim Dae Jung được giảm xuống còn 20 năm tù, sau đó bị trục xuất sang Mỹ.
Khi đã trở thành giáo sư thỉnh giảng ở Trung tâm Sự vụ Quốc tế thuộc đại học Harvard danh tiếng ở Mỹ, ông vẫn không ngừng viết nhiều bài báo chỉ trích chính quyền độc tài quân sự trên các tờ tạp chí uy tín. Năm 1985, Kim Dae Jung quay trở lại Hàn Quốc tiếp tục lãnh đạo phe đối lập dù phải chịu lệnh quản thúc cùng thời điểm.
Sau 3 lần tranh cử thất bại vào các năm 1971, 1988, 1993, Kim Dae Jung chính thức đắc cử làm Tổng thống thứ 8 của Hàn Quốc.
Lúc đương nhiệm, ông nổi tiếng là một người quản lý đất nước xuất sắc nhờ những cải cách mạnh mẽ nhằm tái cấu trúc nền kinh tế, đồng thời đặt nền móng cho chế độ phúc lợi xã hội hiện nay ở Hàn Quốc.
Năm 2000, Kim Dae Jung vinh dự nhận giải Nobel Hoà bình vì những nỗ lực hoà giải và cải thiện mối quan hệ với Triều Tiên thông qua đường lối ngoại giao mềm mỏng, được biết đến với cái tên “Chính sách Ánh dương”.
Kim Dae Jung được coi là người gặp nhiều trắc trở nhất trong các đời tổng thống Hàn Quốc. Không chỉ chật vật trong quá trình tranh cử Tổng thống, khi mãn nhiệm kỳ, bê bối tham nhũng còn bủa vây xung quanh các trợ lý và cả 3 người con trai của ông.
9. Tổng thống Roh Moo Hyun
- Tên tiếng Hàn: 노무현 (1946 – 2009)
- Thời gian tại nhiệm: 2/2003 – 2/2008
Roh Moo Hyun là vị tổng thống thứ 9 của Hàn Quốc. Lúc sinh thời, ông cũng là vị chính khách đấu tranh bền bỉ cho tự do, dân chủ và công bằng. Vì thế, ông được người dân Hàn Quốc yêu mến cả trong lúc đương nhiệm lẫn kết thúc nhiệm kỳ tổng thống 5 năm của mình.
Roh Moo Hyun từng bị bắt vào tù dưới thời Chun Doo Hwan năm 1987 do tham gia hậu thuẫn phong trào đình công của công nhân ngành đóng tàu. Theo đà phát triển mạnh mẽ của phong trào đòi dân chủ, chính quyền tổng thống đương nhiệm buộc phải chấp nhận cải cách chính trị. Nhờ đó, Roh Moo Hyun đã có cơ hội trở thành một chính khách thực thụ và tiếp tục nổi bật trên chính trường thông qua những nỗ lực chống tham nhũng và phản đối chế độ độc tài.
Giữa nhiệm kỳ tổng thống của mình, Roh Moo Hyun từng bị Quốc hội luận tội phải ngưng chức vụ, nhưng được trở lại 2 tháng sau đó nhờ sự ủng hộ của công luận.
Cách điều hành nhà nước dưới thời Roh Moo Hyun được nhận xét là dần thoát khỏi ảnh hưởng của Mỹ, đồng thời bớt đi tính độc đoán rất nhiều, điều khiến các ngành như công an và tình báo không còn thái độ tự tung tự tác.
Từng là cựu luật sư về nhân quyền và là người thầy của đương kim Tổng thống Moon Jae In, ông Roh Moo Hyun nhận được sự ủng hộ rất lớn từ các cử tri trẻ theo đường lối tự do tại Hàn Quốc. Tuy nhiên, với cáo buộc vợ ông nhận 6 triệu USD hối lộ, cuộc điều tra nhằm vào ông và các thành viên trong gia đình đã làm sụp đổ uy tín của Roh.
Giữa những cuộc điều tra và chỉ trích mạnh mẽ, cựu Tổng thống Roh Moo Hyun đã tự tử tại vách núi sau nhà riêng ở Bonghwa, Gyeongsang ngày 23/5/2009. Sự ra đi của ông đã để lại nhiều thương tiếc cho người dân Hàn Quốc.
10 năm sau sự ra đi đột ngột của Roh Moo Hyun, ngày 23/5/2019, Lễ tưởng niệm 10 năm ngày mất của cố tổng thống đã được tổ chức quy mô lớn tại quê hương thành phố Gimhae, với sự tham gia của người học trò – tổng thống đương nhiệm Moon Jae In.
10. Tổng thống Lee Myung Bak
- Tên tiếng Hàn: 이명박 (1941 – )
- Thời gian tại nhiệm: 2/2008 – 2/2013
Tháng 12/2007, Lee Myung Bak đắc cử trở thành Tổng thống thứ 10 của Hàn Quốc với số phiếu bầu cao nhất kể từ khi Hàn Quốc thực hiện dân chủ hoá đất nước ở thập niên 80.
Trước đó, ông từng làm thị trưởng thứ 32 của thành phố Seoul và có 2 đóng góp được biết đến nhiều nhất là gỡ bỏ xa lộ trên cao cắt ngang khu trung tâm Seoul và phục hồi con suối Cheonggyecheon chảy qua lòng thủ đô.
Năm 1964, Lee Myung Bak từng phạm tội tổ chức biểu tình chống lại chính quyền tổng thống Park Chung Hee. Kết quả, ông chịu mức án 5 năm tù treo và 3 năm tù giam.
Tháng 10/2018, cựu tổng thống Lee bị tuyên án 15 năm tù với 16 tội danh về tham nhũng, lạm dụng quyền lực, biển thủ và một số tội danh khác.
Ngoài việc phải ngồi tù, ông Lee Myung Bak sẽ phải trả một khoản tiền phạt trị giá 11.5 triệu USD. Tòa án cho rằng ông Lee Myung Bak đã phạm 7 tội trong số 16 tội danh bị cáo buộc. Ông đã phải đối mặt với các cáo buộc nhận khoảng 10 triệu USD từ các quỹ bất hợp pháp của những công ty như Samsung và cơ quan tình báo của ông.
11. Tổng thống Park Geun Hye
- Tên tiếng Hàn: 박근혜 (1952 – )
- Thời gian tại nhiệm: 2/2013 – 3/2017
Là nữ Tổng thống duy nhất trong lịch sử Hàn Quốc nhưng số phận bà Park Geun Hye cũng không khá hơn những người tiền nhiệm Lee Myung Bak. Tháng 12/2016, bà bị Quốc hội luận tội và bị phế truất bởi Tòa án Hiến pháp Hàn Quốc (3/2017), bị tuyên án 25 năm tù vì 16 tội danh tham nhũng, trong đó có hối lộ, ép buộc và lạm dụng quyền lực.
Vào cuối năm 2012, bà Park đã đánh bại đối thủ đảng Tự do là ông Moon Jae In để trở thành Tổng thống Hàn Quốc, nhờ sự ủng hộ của cử tri với cam kết thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và hình ảnh của một nữ lãnh đạo liêm khiết.
Khi ấy bà được suy tôn là “Nữ Tổng thống 5 nhất” như sau:
– Nữ Tổng thống đầu tiên của Hàn Quốc và khu vực Đông Bắc Á.
– Nữ Tổng thống đầu tiên thuộc thế hệ thứ hai của gia tộc Park sau cha bà là ông Park Chung Hee.
– Nữ Tổng thống đầu tiên không kết hôn.
– Nữ Tổng thống đầu tiên giành được quá bán phiếu bầu.
– Nữ Tổng thống đầu tiên xuất thân từ một kĩ sư điện.
Mặc dù vậy, sự nghiệp điều hành đất nước của bà Park chỉ thuận lợi trong một năm đầu tiên, rồi nhanh chóng vướng phải sự phản đối sau vụ chìm phà Sewol ngày 16/4/2014 khiến hơn 300 người thiệt mạng, trong đó chủ yếu là học sinh. Chính phủ Hàn Quốc khi đó bị cho là đã chậm trễ trong việc đối phó với thảm họa.
Sau 4 năm tại vị, uy tín của “nữ Tổng thống 5 nhất” đã chạm đáy vào năm 2017 và bà phải nhận kết cục vào trại giam với hàng loạt tội danh như đã nêu trên.
12. Tổng thống Moon Jae In
- Tên tiếng Hàn: 문재인 (1953 – )
- Thời gian tại nhiệm: 5/2017 – nay
Vị Tổng thống đương nhiệm của Hàn Quốc cũng đã từng phải đi tù từ khi còn là sinh viên, dưới thời Park Chung Hee năm 1972. Sau bê bối của bà Park, ông được bầu vào vị trí Tổng thống và đạt được những thành tựu đáng kể trong việc hàn gắn mối quan hệ liên Triều.
Khi Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae In nhậm chức vào tháng 5/2017 cho nhiệm kỳ 5 năm, tỉ lệ ủng hộ dành cho ông lên tới 80%. Tuy nhiên, tỉ lệ này đã sụt giảm khá nhiều và chạm mức thấp kỷ lục vào tháng 9/2019, ngay sau khi vụ bê bối của cựu Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hàn Quốc – ông Cho Kuk bị phanh phui.
Trước đó, Tổng thống Moon từng bất chấp phản đối của chính giới bổ nhiệm ông Cho làm Bộ trưởng tư pháp. Tuy nhiên, chỉ ít lâu sau gia đình ông Cho bị điều tra về nghi vấn “chạy trường” cho con gái và những khoản đầu tư tài chính đáng nghi. Điều này đã gây ra những hệ lụy không nhỏ đến chính quyền Moon Jae In và khiến nửa chặng đường còn lại trong nhiệm kỳ tổng thống của ông trở nên ảm đạm hơn.
XEM THÊM: Những điều chưa biết về nền đệ ngũ cộng hòa ở Hàn Quốc, tiền đề cho nền dân chủ đề lục ngày nay
