Đế chế SK được thành lập vào năm 1953, ngay sau Chiến tranh Triều Tiên. Người sáng lập là ông Choi Jong Gun (최종건, 09/1/1926 – 15/11/1973). Từ ít vốn liếng dành dụm được, ông Choi mua lại nhà máy dệt bị bom đạn cày xới, sau đó tận dụng các khoản vay nợ và ưu đãi từ nhà nước để phục dựng xưởng dệt Sunkyong Textiles (từ năm 2017 công ty đổi tên thành SK, viết tắt của Sunkyong).
Từ một xưởng dệt tái sinh trên đống tro tàn lại vươn lên trở thành tập đoàn tài phiệt lớn thứ hai Hàn Quốc, đó là nhờ có công lao rất lớn của hai đời chủ tịch tiền nhiệm: ông Choi Jong Gun (bác ruột của đương kim chủ tịch Choi Tae Won) và ông Choi Jong Hyeon (최종현, bố của Choi Tae Won).
Choi Jong Gun – Chủ tịch đầu tiên của SK Group
Năm 2009 tổng giá trị của thương hiệu SK đứng thứ 20 trong các tập đoàn toàn cầu theo tạp chí Interbrand và BusinessWeek. Mức tăng trưởng vượt bậc của SK đã đóng góp lớn vào nền kinh tế của Hàn Quốc.
Một trong những công ty con nổi bật nhất của SK chính là SK Telecom (SK텔레콤), một trong những công ty viễn thông lớn nhất và dẫn đầu công nghệ truyền thông ở Hàn Quốc.
SK Group (SK그룹) hiện có mặt tại hơn 40 quốc gia (trong đó có Việt Nam) với doanh thu hợp nhất đạt 184 tỉ USD tính đến cuối năm 2018.
Quay trở lại với nhân vật chính của bài viết này. Hiện nay, chủ tịch SK là Choi Tae Won (최태원) – người giàu thứ 6 tại Hàn Quốc, với tài sản 3.7 tỉ USD, theo Forbes.
Là người chèo lái, đưa SK Group trở thành chaebol lớn thứ 3 Hàn Quốc nhưng Choi Tae Won cũng từng hai lần vào tù vì cáo buộc gian lận tài chính. Đời tư của ông cũng gặp nhiều sóng gió từ khi thừa nhận ngoại tình và gần đây là phi vụ kiện tụng hậu ly hôn trị giá tỉ USD.
Từ “Đại thiếu gia” đến vị chủ tịch 37 tuổi của SK Group
Choi Tae Won sinh ngày 03/12/1960. Thời thanh niên, khi bố đã tiếp quản gia nghiệp và phát triển như vũ bão thì Tae Won còn du học tại đại học Chicago. Đồng thời “cậu ấm” cũng bắt đầu làm quen việc quản lý nhiều chi nhánh của SK trên đất Mỹ từ năm 1989.
Nhờ kinh nghiệm dày dặn như thế mà năm 1994 khi trở về Seoul, Choi đã thẳng tiến lên vị trí giám đốc. Đến năm 1997, ông được đề bạt lên làm CEO SK Corp, lúc đó là công ty con lớn nhất của cả tập đoàn. Năm tiếp theo, ông chính là người thích hợp nhất ngồi vào ghế chủ tịch khi bố qua đời. Khi đó, ông 37 tuổi.
Nói về cảm giác khi chính thức tiếp quản tập đoàn ở tuổi 37, ông Choi từng nói: “Đó là một cuộc chiến. Khi đó, suy nghĩ duy nhất trong đầu tôi là tôi phải sống sót”.
Trong hai năm đầu ở cương vị lãnh đạo, Tae Won đã chứng tỏ bãn lĩnh khi chi 2.300 tỉ KRW thâu tóm đối thủ Shinsegae trong ngành viễn thông. Nhờ vậy thị phần của SK Telecom tăng đột biến từ 43% lên 57% chỉ sau một đêm. Ông cũng sẵn sàng tiến đánh thị trường nước ngoài. Thế nhưng tham vọng viễn chinh đành gác lại, nhường chỗ cho những năm tháng nghiệt ngã nhất cuộc đời.
Hai lần tù tội làm lỡ dở những khát vọng chinh phục đỉnh cao
Năm 2003, Choi Tae Won đã từng bị buộc tội là “trùm” trong vụ làm sai lệch sổ sách kế toán liên quan đến khoản tiền khổng lồ 1.2 tỉ USD tại SK Networks (SK네트웍스), một công ty con của SK Group. Ông đã bị kết án 3 năm tù, song cuối cùng lại hưởng ân xá, không phải ngồi tù ngày nào.
Sau đó 5 năm và cách lần ngồi tù đầu tiên đúng 10 năm, khi Choi Tae Won vừa hoàn thành sát nhập hai công ty con SK Holdings (SK주식회사 홀딩스) và C&C (nhằm củng cố quyền lực, tránh bị lật đổ) thì một lần nữa vướng vòng lao lý.
Ngày 29/12/2011, Choi Jae Won (최재원), 48 tuổi, Phó chủ tịch SK Group, em trai ông Choi Tae Won bị bắt tạm giam sau khi có đơn tố cáo và bằng chứng cho thấy, hai anh em ông này có hành vi biển thủ tiền công của Tập đoàn.
Theo cáo buộc, hai ông đã biển thủ 99.2 tỉ KRW (tương đương hơn 86 triệu USD) trong tổng số 280 tỉ KRW tiền đầu tư tại 18 công ty con thông qua một công ty đầu tư trung gian có tên là Benex Investment. Ngoài ra, cả hai còn lập quỹ đen với số tiền là 13.9 tỉ KRW có nguồn gốc là tiền công quỹ.
Vậy là chưa kịp ăn mừng phi vụ nâng doanh thu của SK Hynix phục hồi lên 2.7 tỉ USD sau khi bị lỗ 148 triệu USD trong năm 2012, đến năm 2013, Tae Won chính thức bị bắt vì tội chiếm dụng quỹ của công ty và bị kết án 4 năm tù vào tháng 2/2014. Cũng từ đây, ông bắt đầu làm nên thương hiệu “phạm nhân VIP của buồng giam” với hình ảnh ngồi tù nhưng vẫn tấp nập người ghé thăm và vẫn chỉ đạo từ xa các công việc của tập đoàn.
Điều hành tập đoàn từ sau song sắt của buồng giam
Từ một nhân vật “quyền cao chức trọng” thuộc top giàu nhất Hàn Quốc, người ta tin rằng cuộc sống của Choi Tae Won trong tù chắc chắn khác quá xa với những gì ông có thể hình dung, thậm chí không ít người còn bày tỏ sự lo ngại.
Tuy nhiên, mọi việc có vẻ diễn ra không quá khó khăn với ông. Song sắt nhà tù không đủ sức làm suy yếu ảnh hưởng của ông Choi đối với SK Group. Bằng chứng là Choi Tae Won không chỉ giữ nguyên chức vụ dù ngồi sau song sắt mà vẫn tiếp tục chỉ đạo công việc kinh doanh trong công ty như chưa từng có chuyện gì xảy ra.
Trong tù, ông không có điện thoại hay máy tính và phải ở trong phòng giam gần như cả ngày, nhưng ông được phép gặp luật sư của mình. Qua đó, ông có thể liên lạc với cấp dưới tại công ty và tham gia vào quy trình điều hành cũng như ra quyết định.
Chẳng thế mà trong thời gian Choi Tae Won ở tù, tình hình kinh doanh của tập đoàn SK không vì thế mà sụt giảm. Cổ phiếu của SK Hynix tăng 51% nhờ lợi nhuận ròng năm 2014 tăng 40%. Cổ phiếu của SK Holdings cũng gần gấp 3 lần với với lợi nhuận tăng 90%.
Theo một số nguồn tin tiết lộ, Choi Tae Won từng có 171 cuộc họp “đặc biệt” với các vị khách cũng không kém phần “đặc biệt” khi bị giam giữ từ tháng 2/2013 đến tháng 7/2014.
Ngoài ra, mới thụ án được 17 tháng nhưng tù nhân Choi Tae Won đã được tới 1.778 khách vào thăm, trung bình 3 người mỗi ngày.
Đều đặn, các giám đốc điều hành của các công ty thành viên sẽ gửi báo cáo hoạt động cho đội ngũ luật sư của ông Choi, những người được phép tự do tiếp xúc với ông trong tù.
Sau đó, Choi Tae Won sẽ rà soát các kế hoạch và đưa ra ý kiến chỉ đạo trong các cuộc họp kéo dài khoảng 15 phút, hai lần một tuần và có sự tham dự của các giám đốc điều hành tại trại giam.
Cứ như vậy, cuộc sống sau song sắt của tù nhân nổi tiếng này không hề nhàm chán, căng thẳng, mệt mỏi chứ đừng nói gì đến chuyện rơi vào trạng thái trầm cảm như nhiều người khác.
Vị chủ tịch uy quyền bình tĩnh chỉ đạo công việc sau chấn song nhà giam, thong thả chờ quyết định đặc xá, chấm dứt chuỗi ngày đen tối của cuộc đời.
Tổng thống ra lệnh ân xá để “hỗ trợ nền kinh tế đang hụt hơi”
Ngày 13/8/2015, tổng thống Hàn Quốc Park Geun Hye (박근혜) ân xá cho 6.527 tù nhân, bao gồm chủ tịch SK Group, tập đoàn lớn thứ ba đất nước.
Bà Park giải thích lý do ân xá cho một số doanh nhân, trong đó có ông Choi, “vì chúng ta đang phải đối mặt với những thách thức khôi phục nền kinh tế và tạo công ăn việc làm”.
Công chúng Hàn Quốc không tin vào lý do mà chính phủ đưa ra khi ân xá các lãnh đạo tập đoàn.
“Sẽ là vô nghĩa khi kêu gọi cải tổ các chaebol nhưng chính phủ lại nương tay cho các hành vi sai trái của một số chủ tịch tập đoàn” – chuyên gia Chung Sun Sup thuộc Hãng nghiên cứu doanh nghiệp Chaebul.com nhấn mạnh.
Tuy nhiên, tạm gác lại những vấn đề ẩn giấu sau việc ân xá, có những uẩn khúc sâu xa để rồi sau này (năm 2017) chính Tae Won lại đứng lên làm nhân chứng và tố cáo ngược vị cựu tổng thống đã ân xá cho mình năm nào.
Bước ra khỏi trại giam, Choi Tae Won từng bước lấy lại ánh hào quang, liên tục đa dạng hóa kinh doanh cả về thị trường lẫn ngành hàng. Trong số các thương vụ, phải kể đến việc chi đến 3 tỉ USD để cứu công ty Hynix trên bờ phá sản (năm 2012). Rất nhiều người trong nội bộ tập đoàn cảm thấy hoang mang trước quyết định liều lĩnh này.
Thế nhưng dưới sự dẫn dắt của Choi Tae Won, SK Hynix liên tục tăng trưởng, đến nay được xem là nhà cung cấp chip nhớ lớn thứ hai thế giới chỉ sau Samsung Electronics. Ở Việt Nam, SK cũng vừa chi 1 tỉ USD để nắm giữ 6% Vingroup, trở thành cổ đông lớn thứ hai sau gia đình ông Phạm Nhật Vượng. Trước đó năm 2018, họ đã mua 9,5% cổ phần của Masan với giá 470 triệu USD.
Nhờ thành công bứt phá trong kinh doanh cùng những đóng góp lớn về mặt xã hội, chủ tịch SK Group hiện giờ là một cái tên vừa gây tranh cãi vừa được ngưỡng vọng.
Ở Choi Tae Won hội tụ nhiều nghịch lý, khiến ông trở thành nhà tài phiệt có sức hút mạnh mẽ. Đối với nhiều nhà đầu tư Hàn Quốc, chủ tịch SK đại diện cho quyền lực đáng sợ của giới chaebol sau nhiều lần “vào tù ra tội”. Đối với nhiều người khác, ông lại là niềm cảm hứng, đại diện cho một thế hệ người nắm quyền có thể cân bằng giữa truyền thống quản lý gia tộc lẫn phong cách lãnh đạo cá nhân.
“Sinh ra đã phải đi lùi để về vạch đích” nhưng bản thân Choi Tae Won đã kiến tạo một đường đua cho riêng mình, từng bước phát triển công ty vô cùng vững chắc. Xét trong số người thừa kế 5 tập đoàn chaebol sừng sỏ của Hàn Quốc hiện nay (Samsung, Hyundai, SK Group, LG và Lotte); nhân vật bản lĩnh nhất, có tầm ảnh hưởng nhất vẫn chính là Choi Tae Won.
