2:49 phút chiều ngày 16/6/2020, Bắc Hàn đã cho đánh sập toà nhà Văn phòng liên lạc Nam – Bắc (남북공동연락사무소) thuộc địa phận Gaesung của quốc gia này. Quân đội Hàn Quốc đã nhìn thấy khói và một vụ nổ được nghe thấy từ thị trấn biên giới.
Bộ Quốc phòng Hàn Quốc cùng ngày cũng xác nhận việc này qua một đoạn băng giám sát quay đen trắng cho thấy một vụ nổ lớn đã phá hủy tòa nhà 4 tầng tại Gaesung, nơi đặt văn phòng liên lạc Nam – Bắc. Sức công phá của vụ nổ lớn đến mức đánh sập một phần tòa nhà 15 tầng gần đó, từng được sử dụng làm nơi ở dành cho quan chức Hàn Quốc trực thuộc văn phòng liên lạc Nam – Bắc.
Trong buổi sáng cùng ngày, tờ Rodong Sinmun của Bắc Hàn đã đe dọa “thứ vô dụng gọi là văn phòng liên lạc chung Bắc – Nam sẽ biến mất không còn dấu vết gì”.
Khói bốc lên từ khu công nghiệp Gaesung, ảnh NK News.
Trước đó, vào ngày 4/6/2020, Kim Yo Jong, em gái của Chủ tịch Kim Jong Eun, đồng thời giữ chức Phó Chủ tịch Ủy ban tuyên truyền đảng Lao động miền Bắc đã đưa một công văn cảnh cáo hành vi rải truyền đơn ở khu vực biên giới Nam – Bắc Hàn.
Kim Yo Jong cảnh cáo nếu Chính phủ Hàn Quốc không có biện pháp xử lý thích đáng thì Bắc Hàn sẽ giải tỏa khu công nghiệp Gaesung, đóng cửa Văn phòng liên lạc chung và hủy hiệu lực thỏa thuận quân sự liên Triều.
Xe cảnh sát Hàn Quốc tại tỉnh Paju ngày 12/6 ngăn các đoàn thể đào tẩu người Bắc Hàn thả truyền đơn ở biên giới hai miền.
Chỉ ba ngày sau khi đưa ra lời cảnh báo này, Kim Yo Jong tiếp tục tuyên bố sẽ đối phó với Hàn Quốc như là một “kẻ thù”, cắt đứt mọi đường dây liên lạc xuyên biên giới và đe dọa sẽ thực hiện các biện pháp khác, bao gồm cả hành động quân sự.
Trước hàng loạt những đe doạ qua ngôn luận của Bắc Hàn, vào ngày 15/6, tổng thống Hàn Quốc Moon Jae In đã chủ trì cuộc họp cố vấn cấp cao để thảo luận về căng thẳng với Bắc Hàn. Ông kêu gọi Bình Nhưỡng không leo thang căng thẳng, “phản bội” cam kết về hòa bình mà nhà lãnh đạo Kim Jong Un đưa ra tại hội nghị thượng đỉnh năm 2018.
Ngày 15/6 vốn là dịp kỷ niệm 20 năm Tuyên bố chung liên Triều (15/6/2000). Đúng trong bối cảnh này, quan hệ giữa hai miền lại xảy ra căng thẳng. Chính quyền của Tổng thống Moon Jae In rõ ràng không muốn những thành tựu gây dựng mối quan hệ hai miền trong thời gian qua sẽ tan thành bọt biển.
Tổng thống Moon vốn là người chủ trương giao thiệp với Bắc Hàn thông qua cách tiếp cận “song tiến”. Mặc dù liên tục bị Bắc Hàn chỉ trích và có những phát ngôn tỏ ý coi thường Tổng thống nhưng ông vẫn luôn “nhẫn nhịn”, hy vọng mọi vấn đề sẽ được giải quyết thông qua đối thoại và hợp tác.
Nhưng chưa đầy một ngày, sau lời kêu gọi thiện chí của tổng thống Moon Jae In, Bắc Hàn đã khiến xung đột hai miền ngày càng leo thang bằng cách đánh sập luôn văn phòng liên lạc với Hàn Quốc.
Văn phòng Liên lạc chung Nam – Bắc được xây dựng tại khu công nghiệp Gaesung theo Tuyên bố Panmunjom được lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un ký với Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae In trong cuộc gặp thượng đỉnh ngày 27/4/2018.
Đáng chú ý là phía Hàn Quốc đã chi gần 8.6 triệu USD để hỗ trợ tân trang lại văn phòng liên lạc này. Trước đó, tòa nhà là khối văn phòng quản lý Khu Công nghiệp Gaesung nhưng ngừng hoạt động vào năm 2016 khi căng thẳng hạt nhân leo thang.
Văn phòng này đóng vai trò như đại sứ quán hai nước, đồng thời cung cấp kênh liên lạc trực tiếp giữa hai miền Nam – Bắc. Cơ sở này bắt đầu hoạt động từ tháng 9/2018 và đã tạm thời đóng cửa từ tháng 1/2020 do các lo ngại về lây nhiễm COVID-19, hiện không có nhân sự nào của Hàn Quốc làm việc tại tòa nhà.
Cùng với việc cho đánh sập toà nhà Văn phòng liên lạc hai miền, quận đội Bắc Hàn cũng đưa ra lời cảnh báo tiếp theo: “Quân đội chúng ta đang theo dõi sát tình hình hiện tại, khi quan hệ hai miền đang ngày càng tệ đi, và sẵn sàng có đáp trả chắc chắn bằng mặt quân sự với bất cứ kế hoạch bên ngoài nào”.
Trạm gác của Bắc Hàn ở biên giới với Hàn Quốc, gần thành phố Paju. Ảnh: AFP.
Tờ Rodong Sinmun, cơ quan phát ngôn của đảng Lao động Bắc Hàn (WPK), ngày 15/6 nhấn mạnh: “Quân đội cách mạng hùng mạnh vô địch của chúng ta sẽ có hành động trả thù cho nhân dân đang sục sôi phẫn nộ hơn bao giờ hết”; “Quân và dân ta nhất trí rằng không thể bỏ qua cho bất kỳ ai dám xúc phạm nhân cách của lãnh đạo tối cao. Những kế hoạch trả đũa được xây trên nỗi căm giận đã chuyển thành đồng thuận toàn quốc”.
Trước một loạt các thông điệp và hành động mang tính khiêu khích của Bắc Hàn, người dân Hàn Quốc, đặc biệt là người dân sinh sống gần biên giới tỏ ra vô cùng lo lắng.
Vào ngày 11/6, tỉnh Gyeonggi đã chỉ định một phần khu vực tiếp giáp biên giới thuộc địa phận tỉnh là “khu vực nguy hiểm” và tuyên bố sẽ bắt giữ toàn bộ những người rải truyền đơn sang Bắc Hàn tại khu vực này.
Các chính trị gia cho rằng, Bắc Hàn đang tìm cách gây khủng hoảng để tăng áp lực cho Hàn Quốc, trong khi các cuộc đàm phán về vũ khí hạt nhân với Mỹ vẫn giậm chân tại chỗ.
Có ý kiến khác cho rằng, đây là các hành động “giương oai, củng cố quyền lực” của Kim Yo Jung. Trong những tuần vừa qua, Kim Yo Jung là người đứng ra đưa các thông điệp mạnh phản đối Hàn Quốc, và nổi lên như nhân vật mới phụ trách về các vấn đề quan hệ giữa hai miền Nam – Bắc. Hiện Hàn Quốc và thế giới vẫn chưa nắm rõ được cơ cấu quyền lực cũng như vai trò chính trị thực sự của người phụ nữ này.
